چربی سوزی موضعی چیست؟
امروزه بیشتر کلینیک‌ها، شرکت‌های کرم‌های چربی‌سوزی، گن‌های لاغری و… از بی‌آگاهی مردم و در رابطه با موضوع چربی سوزی موضعی سوءاستفاده می‌کنند و سود کلانی به دست می‌آورند. تمام افرادی که برای تناسب‌اندام مسیر چربی سوزی موضعی را انتخاب می‌کنند علی‌رغم تلاش‌های فراوان به بن‌بست می‌خورند.
قبل از باز کردن بحث، چند نمونه از سؤالات متداول در رابطه با موضوع چربی سوزی موضعی را بررسی می‌کنیم:
- آیا بدون از دست دادن چربی صورت، راهکاری برای از بین رفتن چربی شکم و پهلو وجود دارد؟
- آیا انجام حرکات شکم و پهلو کمکی به روند چربی سوزی موضعی می‌کنند؟
- آیا استفاده از کرم‌های چربی سوز و گن‌های لاغری تأثیری در روند چربی سوزی موضعی شکم و پهلو دارد؟
- آیا راهکاری برای از بین نرفتن یا به اصطلاح کوچک نشدن بافت سینه‌ی بانوان حین دوران چربی‌سوزی وجود دارد؟
- آیا چربی سوزی فقط در قسمت خاصی از بدن (چربی سوزی موضعی) رخ می‌دهد؟
- آیا می‌توان به صورت طبیعی و بدون استفاده از دارو هم‌زمان چربی‌سوزی و عضله سازی داشت؟
- آیا مصرف مواد غذایی خاص در دوران چربی سوزی کمک به پر کردن صورت می‌کند؟
هنگامی‌که کالری دریافتی در طول روز، از مقدار کالری مورد نیاز بدن کمتر باشد، بدن دچار کمبود انرژی می‌شود. با کمبود انرژی، عضلات برای به دست آوردن نیروی لازم و تأمین آن، از چربی‌های مجاور خود استفاده می‌کنند که این امر باعث چربی سوزی می‌شود.
دسته‌بندی ذخیره چربی در بدن
ذخیره چربی در بدن به دو قسمت کلی تقسیم می‌شود:
- چربی‌های میانه بدن که نزدیک کبد هستند و انرژی کلی بدن را تأمین می‌کنند. (این چربی‌ها به انبار اصلی ذخیره چربی نیز معروف‌اند)
- چربی‌هایی که در سراسر بدن پخش هستند و انرژی عضلات اطراف خود را مهیا می‌کنند.
حال یک تعامل انرژی به صورت مدام، بین چربی میانه بدن (انبار کل چربی) و چربی اطراف عضلات وجود دارد که این تعامل (رفت و آمد انرژی) از طریق تردد حامل‌های اسید چربی (ldl,vldl و…) موجود در خون اتفاق می‌افتد. بدن با کمبود انرژی، سراغ انبار اصلی چربی که در بافت‌های چرب (ادیپوز) به شکل سلول‌های چربی تری گلیسیرید ذخیره شده است، می‌رود.
وجود آنزیمی به نام لیپاز از دو طریق به شکست تری گلیسیرید و آزاد کردن سلول‌های چربی و گلیسرول یا به زبان ساده آزاد شدن انرژی به درون خون کمک می‌کند. زمانی که دچار کمبود انرژی هستید، انرژی از انبار اصلی چربی دریافت می‌شود. تری گلیسیرید شکسته شده تبدیل به دی‌اکسیدکربن و آب می‌شود که بخشی از آن را سلول‌های مجاور عضله (به صورت مخلوط برای تأمین انرژی) دریافت می‌کند و باقی‌مانده آن (دی‌اکسید کربن و آب) از طریق تنفس و ادرار دفع می‌شود.
زمانی که بدن دچار کمبود انرژی باشد طی مرور زمان حامل‌های چربی خون (اچ دی ال اسید چرب مفید) بیشتر از ال دی ال می‌شوند اما وقتی بدن دچار کمبود انرژی نیست دقیقاً برعکس این امر اتفاق می‌افتد. انبار اصلی میانی بدن چربی بیشتری دریافت می‌کند و سلول‌های مجاور عضلات بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند و طی مرور زمان کلسترول خون (ال دی ال) افزایش می‌یابد.
نکته مهم چربی سوزی
- سلول‌های چربی مجاور عضلات، از بین نمی‌روند و فقط از لحاظ حجم کم و زیاد می‌شوند. زمانی که در انبار اصلی احتکار انرژی رخ دهد یا انرژی، بیش‌ازحد نیاز باشد افزایش حجم را به دنبال دارد و شخص به‌اصطلاح چاق می‌شود اما اگر انرژی کمتر از حد نیاز باشد، حجم چربی نیز کمتر می‌شود و با رعایت رژیم و ورزش حجم سلول چربی به حداقل خود می‌رسد.
- بدن به صورت ژنتیکی در بعضی از قسمت‌ها تجمع چربی بیشتری دارد. هنگام چاق شدن (حجیم کردن سلول‌های چربی)، سلول‌های چربی با توجه به ژنتیک توسط خون، از انبار اصلی چربی به چربی‌های مجاور عضلات فرستاده می‌شوند که با توجه به ژنتیک، تجمع چربی در افراد متفاوت میباشد. این موضوع در رابطه با چربی سوزی نیز صدق می‌کند. نقاطی از بدن که تجمع چربی در آن‌ها کمتر است، کاهش چربی بدن را زودتر نشان می‌دهند. با توجه به این موضوع در دوران چربی سوزی چربی از کل اندام‌های بدن کاسته می‌شود و راهکاری برای از بین نرفتن چربی صورت، سینه یا باسن نیست و چربی به صورت یکنواخت از تمام نقاط بدن کم می‌شود.
نکته اینجاست که چربی سوزی در درجه اول با رعایت رژیم غذایی (کالری منفی) و انجام ورزش‌های هیت و فول بادی صورت می‌گیرد. باور غلطی در رابطه با انجام تمرینات شکم و پهلو با هدف چربی سوزی وجود دارد. با انجام حرکات شکم و پهلو، فقط باعث تقویت عضلات این ناحیه از بدن می‌شوید و صرفاً کالری می‌سوزانید و این طرز فکر کاملاً اشتباه میباشد که با انجام این حرکات چربی سوزی رخ می‌دهد. برای مثال محققان دانشگاه ویرجینیا برای سوزاندن یک پوند چربی انجام ۲۵۰ حرکت شکم را نیاز می‌دادند.
مسائل قابل توجه در چربی سوزی
- چربی فقط با رعایت رژیم و کنترل قند کاهش می‌یابد و چربی سوزی موضعی نداریم.
- کرم‌های چربی سوز یا گن‌های لاغری فقط جنبه تبلیغات دارند و هیچ کمکی به کاهش چربی بدن و چربی سوزی موضعی نمی‌کنند.
- مصرف آجیل یا ژله تأثیری در پر شدن صورت حین دوران چربی سوزی ندارد.
- تند انجام دادن یک حرکت و سبک زدن با هدف چربی سوزی و چربی سوزی موضعی باور اشتباهی میباشد.
- انجام تمرینات متعدد شکم با توجه به ضعیف بودن عضلات برای افرادی که اضافه وزن بالایی دارند احتمال ایجاد آسیب به مهره‌های کمر را به دنبال دارد.
- هیچ ورزش یا مواد غذایی خاصی وجود ندارد که باعث چربی سوزی در ضلع شمال غربی بدن و تجمع چربی در ضلع جنوب غربی بدن (چربی سوزی موضعی) شود.
نکته قابل توجه برای حرفه‌ای‌ها
سلول‌های چربی مجاور عضلات دارای دو نوع گیرنده کاتچولامین بتا و آلفا هستند که گیرنده بتا باعث آزادسازی چربی و گیرنده آلفا سرعت آزادسازی چربی از سلول را کاهش می‌دهد. یکی از اصلی‌ترین دلایل وجود مقدار زیاد چربی در بعضی از نقاط بدن، بیشتر بودن سلول‌های چربی آلفا نسبت به بتا در آن نواحی میباشد.
می‌توان از طریق یک سری مواد خاص مثل تزریق موضعی فرگمنت‌های ۱۷۶_۱۹۱ که به صورت اختصاصی در لابراتور ها تولید می‌شوند و فرایند چربی سوزی را بیشتر می‌کنند (دارای عوارض و خطرناک) گیرنده بتا را تحریک‌پذیرتر کنیم ولی در نظر داشته باشید که راه جذب آن از طریق کبد میباشد و تأثیر ناچیزی دارد.
منابع
1-Fat loss and weight training myths”. ExRx.net. Retrieved 2008-06-10.[unreliable medical source]
2- Perry, Elena (2001). “Targeted Fat Loss: Myth or Reality?”. Yale Scientific.
3- Nickol, Carolyn (2001). “Spot Fat Reduction”. University Fitness Center, University of Cincinnati. Archived from the original on 2010-11-11.^
4- a b Wilmore, Jack H.; Costill, David L. (1999). Physiology of Sport and Exercise. Human Kinetics. ISBN 978-0-7360-0084-0
5- Ramírez-Campillo, Rodrigo; Andrade, David C.; Campos-Jara, Christian; Henríquez-Olguín, Carlos; Alvarez-Lepín, Cristian; Izquierdo, Mikel (2013).”Regional Fat Changes Induced by Localized Muscle Endurance Resistance Training”. Journal of Strength and Conditioning Research. 27 (8): 2219–24. doi:10.1519/JSC.0b013e31827e8681. PMID 23222084.
6-Vispute, Sachin S; Smith, John D; LeCheminant, James D; Hurley, Kimberly S (2011). “The Effect of Abdominal Exercise on Abdominal Fat”. Journal of Strength and Conditioning Research. 25 (9): 2559–64. doi:10.1519/JSC.0b013e3181fb4a46. PMID 21804427.
7- Katch, Frank I.; Clarkson, Priscilla M.; Kroll, Walter; McBride, Thomas; Wilcox, Anthony (1984).”Effects of Sit up Exercise Training on Adipose Cell Size and Adiposity”. Research Quarterly for Exercise and Sport. 55 (3): 242–7. doi:10.1080/02701367.1984.10609359
8-Dave Harshbarger. Wellness Program. Archived 2010-10-05 at the Wayback Machine. West Virginia University.
در صورت مفید بودن مطلب چربی سوزی موضعی ، پیشنهاد میکنم مطلب مصرف کربوهیدرات‌ها در شب را نیز مطالعه بفرمایید.
