نخل اره‌ای یا Saw palmetto مکملیِ که از میوه درخت سرنوآ رپنس (Serenoa repens) تهیه می‌شه. معمولاً برای درمان بزرگ شدن پروستات، بهبود عملکرد ادرار و افزایش رشد مو استفاده می‌شه. بعضی هم از این مکمل برای تقویت میل جنسی و باروری و کاهش التهاب استفاده می‌کنن. درنهایت، ادعا می‌شه که Saw palmetto دارای اثرات ضد سرطانی هست.
بااین‌حال، همه کاربردها و مزایای سلامتی ادعا شده در موردش توسط علم پشتیبانی نمی‌شن. در این مقاله به تحقیقات پشت پرده در مورد نخل اره‌ای یا Saw palmetto، ازجمله مزایای اون، عوارض جانبی بالقوه و دوز مصرفی می‌پردازیم.
نخل اره‌ای یا Saw palmetto چیست؟
نخل اره‌ای یا Serenoa repens یک درخت نخل کوتوله ست که بومی مناطق جنوب شرقی آمریکای شمالیِ و به ویژه در فلوریدا، جورجیا، کوبا و باهاما فراوان هست. (1) در خاک شنی رشد می‌کنه و نام خود را از دندان‌های تیز و اره مانند روی ساقه‌هاش گرفته که برگ‌های درخت رو به ساقه اون وصل می‌کنه. درخت نخل اره‌ای توت یا بری‌های تیره‌ای تولید می‌کنه که حاوی یک‌دانه بزرگ هستن. (1)
میوه نخل اره‌ای مدت‌ها توسط بومیان آمریکا به دلیل خواص تغذیه‌ای، ادرارآور، آرام‌بخش، تقویت قوای جنسی و کاهش دهنده سرفه مورد استفاده قرار می‌گرفته. امروزه توت‌های اون رو به‌طور کامل یا خشک می‌خورن و از اون برای تهیه چای استفاده می‌کنن. نخل اره‌ای خشک و آسیاب شده رو می‌شه به‌صورت کپسول یا قرص هم خریداری کرد.
بااین‌حال، رایج‌ترین شکل موجود در بازار، عصاره‌های روغنی بخش‌های چرب توت‌های خشک است. (1) این مکمل‌ها بسته به روش استخراج حاوی 75 تا 90 درصد چربی هستن. اون‌ها معمولاً مقادیر بیشتری از ترکیبات گیاهی مفید مثل ویتامین E و سایر آنتی اکسیدان‌ها رو در مقایسه با میوه خام ارائه می‌دن. (2)
ممکنه برای سلامت پروستات و عملکرد ادرار مفید باشه. نخل اره‌ای ممکنه به درمان هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) کمک کنه یک وضعیت پزشکی که با بزرگ شدن آهسته، غیر سرطانی و درعین‌حال غیرطبیعی پروستات مشخص می‌شه. عارضه BPH در مردان مسن شایعه و تا 75 درصد از مردان 70 ساله رو تحت تأثیر قرار می‌ده. (3) در صورت عدم درمان، پروستات می‌تونه تا حدی بزرگ بشه که توانایی تخلیه صحیح مثانه رو مختل کنه.
همچنین می‌تونه دفعات و میل به ادرار کردن رو افزایش بده و اغلب باعث ادرار بیش‌ازحد در شب می‌شه که ممکنه خواب رو مختل کنه. عارضه BPH بخشی از یک گروه بزرگ‌تر از علائم دستگاه ادراری تحتانی (LUTS) هست، گروهی از علائم که معمولاً مثانه، مجرای ادرار و پروستات رو درگیر می‌کنن. برخلاف LUTS،BPH می‌تونه هم مردان و هم زنان رو تحت تأثیر قرار بده. (4، 5)
چندین مطالعه به بررسی اثر نخل اره‌ای یا Saw palmetto روی LUTS پرداختن اما نتایج متفاوت هست.
مطالعات اولیه گزارش کردند که نخل اره‌ای ممکنه به افزایش جریان ادرار و کاهش ادرار شبانه در مردان مبتلا به BPH کمک کنه هم‌زمانی که به‌تنهایی و هم‌زمانی که در ترکیب با درمان دارویی سنتی مورد استفاده قرار بگیره (6، 7، 8، 9، 10). بااین‌حال، آخرین بررسی کاکرین بالاترین استاندارد در تحقیقات متاآنالیز پزشکی به این نتیجه رسید که نخل اره‌ای یا Saw palmetto بهبود کمی در LUTS ایجاد می‌کنه. (11)
از طرف دیگه، دو بررسی دیگه اشاره می‌کنن که دوز روزانه 320 میلی‌گرم پرمیکسون یک عصاره خاص از نخل اره‌ای در بهبود جریان ادرار و کاهش ادرار شبانه مؤثرتر از دارونما بوده. (12، 13) این امکان وجود داره که تأثیرات بر اساس قدرت فرمولاسیون فردی متفاوت باشه. به‌طور کلی، قبل از نتیجه‌گیری صددرصدی، به مطالعات بیشتری نیاز است.
ممکنه طاسی با الگوی مردانه رو کاهش بده نخل اره‌ای ممکنه به پیشگیری از طاسی آندروژنیک کمک کنه نوعی از ریزش مو که به ترتیب در مردان و زنان به نام طاسی مردانه و زنانه هم شناخته می‌شه. تصور می‌شه که نخل اره‌ای با مسدود کردن آنزیمی که تستوسترون رو به دی هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل می‌کنه، عمل می‌کنه (هورمونی از نوع آندروژن که اعتقاد بر اینِ که یک شکل از ریزش مو رو ایجاد می‌کنه.)(14، 15)
تصور می‌شه که سطوح بالاتر هورمون‌های آندروژن مثل DHT چرخه رشد مو رو کوتاه می‌کنن و منجر به رشد تارهای مو کوتاه‌تر و نازک‌تر می‌شن. (15) یک مطالعه کوچک گزارش داد که دوز روزانه 200 میلی‌گرم نخل اره‌ای که همراه با ترکیب گیاهی مفید دیگه‌ای به نام بتا سیتوسترول مصرف شده بود ریزش مو رو در 60 درصد از مردان مبتلا به آلوپسی آندروژنیک در مقایسه با دارونما کاهش داد. (16)
در یک مطالعه 2 ساله، به مردان مبتلا به طاسی با الگوی مردانه 320 میلی‌گرم نخل اره‌ای در روز یا فیناستراید (یک داروی متداول برای ریزش مو آندروژنیک) داده شد. در پایان مطالعه، حدود یک سوم از کسانی که نخل اره‌ای مصرف کردن، افزایش رشد موهاشون رو گزارش دادن. بااین‌حال، نخل اره‌ای تنها به اندازه نصف داروهای متداول برای ریزش مو مؤثر بود. (17)
یک مطالعه کوچک هم افزایش کمی در تعداد موها رو در حدود نیمی از مردانی که با لوسیون موی نخل اره‌ای درمان شدن، گزارش داد. بااین‌حال، این لوسیون حاوی مواد فعال دیگه‌ای هم بود که جداسازی اینکه این اثر برای نخل اره‌ای بوده یا نه رو دشوار می‌کنه. (18) با اینکه این نتایج امیدوارکننده ست، اما تحقیقات در مورد تأثیر نخل اره‌ای یا Saw palmetto روی ریزش مو محدودن. برای نتیجه‌گیری‌های بهتر، به مطالعات بیشتری نیاز هست.
سایر مزایای احتمالی نخل اره‌ای
نخل اره‌ای برای مزایای دیگه‌ای هم استفاده می‌شه البته اکثر اون‌ها قویاً توسط علم پشتیبانی نمی‌شن. به عنوان مثال، تحقیقاتی که در لوله آزمایش انجام شد، نشون داد که Permixon فرمول خاصی از نخل اره‌ای ممکنه نشانگرهای التهاب رو در سلول‌های پروستات کاهش بده. بااین‌حال، مشخص نیست که آیا سایر مکمل‌های نخل اره‌ای هم همین اثر رو دارن یا نه. (19، 20)
فرمول Permixon همچنین ممکنه از میل جنسی و باروری در مردان محافظت کنه. نشون داده شده که درمان دارویی برای BPH و LUTS تأثیر منفی روی عملکرد جنسی در مردان داره. مقاله مروری روی 12 مطالعه کنترل شده تصادفی Permixon رو با دارو درمانی معمولی به عنوان درمانی برای BPH و LUTS مقایسه کرد.
با اینکه هر دو عوارض جانبی منفی روی عملکرد جنسی مردان ایجاد کردن، اما مکمل نخل اره‌ای منجر به کاهش کمتری در میل جنسی و کاهش ناتوانی جنسی در مقایسه با درمان دارویی متداول شد. (12) بااین‌حال، مشخص نیست که آیا Permixon همین اثر رو در مردان سالم داره یا اینکه آیا بقیه فرمولاسیون‌های نخل اره‌ای هم مزایای محافظتی مشابهی دارن یا نه.
علاوه بر این، مطالعات دیگه‌ای کاهش میل جنسی رو به عنوان یک عارضه جانبی بالقوه مصرف مکمل‌های نخل اره‌ای Saw palmetto فهرست می‌کنن بنابراین تحقیقات بیشتری برای تأیید این موضوع نیاز هست. (21) درنهایت، تحقیقات در لوله آزمایش نشون می‌ده که نخل اره‌ای ممکنه به کشتن و کند کردن رشد برخی از سلول‌های سرطانی، ازجمله پروستات، کمک کنه. با اینکه امیدوارکننده است، اما همه مطالعات موافق این موضوع نیستن و تحقیقات بیشتری نیاز هست. (22، 23، 24)
ایمنی و عوارض جانبی نخل اره‌ای
با اینکه توت‌های نخل اره‌ای به‌صورت خام و خشک قرن‌هاست خورده می‌شن، اما ایمنی اون‌ها به‌طور مستقیم مورد مطالعه قرار نگرفته. بااین‌حال، مطالعات نشان می‌ده که مکمل‌های نخل اره‌ای Saw palmetto به‌طور کلی برای اکثر مردم بی‌خطرن.
- شایع‌ترین عوارض جانبی شامل اسهال، سردرد، خستگی، کاهش میل جنسی، حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه ست. بااین‌حال، این عوارض خفیف و قابل برگشتن.(21)
- عوارض جانبی جدی‌تری مثل آسیب کبدی، پانکراتیت، خونریزی مغزی و مرگ در موارد جداگانه گزارش شدن. بااین‌حال، در هیچ کدوم از این موارد مشخص نیست که آیا نخل اره علت اون بوده یا نه. (21، 25، 26، 27)
- دو مطالعه موردی دیگه گزارش می‌دن که دختران جوان با دریافت مکمل‌های نخل اره‌ای برای درمان ریزش مو یا هیرسوتیسم (وضعیتی که باعث رشد موهای ناخواسته با الگوی مردانه در زنان می‌شه)، گرگرفتگی رو تجربه کردن. (28، 29)
- علاوه بر این، نگرانی‌هایی وجود داره که می‌گه نخل اره‌ای ممکنه با نقایص مادرزادی مرتبط باشه و ممکنه از رشد طبیعی اندام تناسلی مردانه جلوگیری کنه. (1) بنابراین مصرف آن در کودکان و همچنین زنان باردار یا شیرده به شدت ممنوعه.
- علاوه بر این، بررسی برچسب‌ها و مواد بازاریابی اینترنتی به افراد مبتلا به اختلالات پروستات یا سرطان‌های وابسته به هورمون هشدار می‌ده که قبل از مصرف این مکمل با پزشک مشورت کنن. (1) اون‌ها همچنین هشدار می‌دن که نخل اره‌ای ممکنه با سایر داروها تداخل داشته باشه، البته تحقیقاتی که انجام شده، شواهدی در این مورد پیدا نکردن. (1،21)
دوزهای مؤثر احتمالی نخل اره‌ای
نخل اره‌ای رو می‌شه به اشکال مختلف مصرف کرد. تحقیقات کمی در مورد دوزهای مؤثر زمانی که توت‌های نخل اره‌ای به‌طور کامل خورده می‌شن یا برای تهیه چای خیسانده می‌شن، وجود داره. موقعی که به عنوان یک مکمل خشک یا مایع روغنی مصرف می‌شه، نخل اره‌ای Saw palmetto در دوزهای روزانه 160 تا 320 میلی‌گرم مؤثرتر به نظر می‌رسه. (12، 13، 16، 17)
بااین‌حال، بیشتر مطالعات منحصراً در مردان انجام شده، بنابراین مشخص نیست که آیا دوزهای مشابه برای زنان مناسب هستن یا نه. (1) همیشه قبل از مصرف نخل اره‌ای Saw palmetto با پزشکتون مشورت کنید تا از ایمنی و دوز مناسب برای خودتون مطمئن بشید.
منابع
1.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK216069/
2.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25112532
3.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3090655/
4.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12930430
5.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29655606
6.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11276294
7.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1463641/
8.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23210402
9.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25614155
10.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25154739
11.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23235581
12.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28723522
13.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29694707
14.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25289259
15.https://ghr.nlm.nih.gov/condition/androgenetic-alopecia
16.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12006122
17.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23298508
19.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22520557
20.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23846725
21.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19591529
22.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25009620
23.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4692995/
24.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16965237
25.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16800417
26.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20531057
27.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20573093
28.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23027164
29.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26043832
