گلوتاتیون (Glutathione) یک آنتی اکسیدانِ که به‌طور طبیعی در بدن شما پیدا می‌شه و به‌عنوان GSH هم شناخته می‌شه، توسط کبد و سلول‌های عصبی در سیستم عصبی مرکزی تولید شده و از سه اسید آمینه گلیسین، ال سیستئین و ال گلوتامات ساخته می‌شه. گلوتاتیون (Glutathione) می‌تونه به متابولیسم سموم، تجزیه رادیکال‌های آزاد، حمایت از عملکرد سیستم ایمنی و … کمک کنه. (۱) در این مقاله آنتی اکسیدان گلوتاتیون (Glutathione) رو به همراه کاربردها و مزایای ادعایی که در موردش می‌شه، مورد بحث قرار می‌دیم.
کاربرد های احتمالی گلوتاتیون (Glutathione)
استفاده از مکمل‌ها باید به‌صورت فردی و توسط یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی، مثل یک متخصص تغذیه، داروساز، یا پزشک بررسی بشه. هیچ مکملی برای درمان یا پیشگیری از بیماری در نظر گرفته نمی‌شه. تصور می‌شه که کاهش گلوتاتیون (Glutathione) با برخی شرایط سلامتی، مثل اختلالات عصبی (مثل بیماری پارکینسون)، فیبروز کیستیک و بیماری‌های مرتبط با افزایش سن و همچنین فرآیند پیری مرتبط هست. (۲)
اما این لزوماً به این معنی نیست که گلوتاتیون (Glutathione) برای این شرایط مفید است. گلوتاتیون (Glutathione) برای طیف وسیعی از مصارف مورد مطالعه قرار گرفته اما محدود به این موارد نیست:
- فیبروز سیستیک
- سمیت مرتبط با شیمی درمانی
- بیماری پارکینسون
بااین‌حال، شواهد علمی محدودی برای حمایت از استفاده از گلوتاتیون (Glutathione) برای پیشگیری یا مدیریت بیماری وجود دارِ.
فیبروز سیستیک
مطالعات نشون دادن که گلوتاتیون (Glutathione) استنشاقی یا خوراکی ممکنه به بهبود عملکرد ریه و وضعیت تغذیه در افراد مبتلا به فیبروز کیستیک کمک کنه. (۳)(۴)
عوارض جانبی شیمی درمانی
یک مرور سیستماتیک مطالعاتی رو که به بررسی اثرات آنتی اکسیدان‌ها بر سمیت‌های مرتبط با شیمی درمانی می‌پردازه، ارزیابی کرد. یازده تا از مطالعات مورد تجزیه‌وتحلیل، شامل مکمل گلوتاتیون (Glutathione) بودن. گلوتاتیون (Glutathione) داخل وریدی (IV) همراه با شیمی درمانی، ممکنه برای کاهش اثرات سمی شیمی درمانی استفاده بشه. در برخی موارد، ممکنه احتمال تکمیل رژیم شیمی درمانی رو بیشتر کنه. (۵) اما برای تأیید این نتیجه‌گیری به تحقیقات بیشتری نیاز است.
بیماری پارکینسون
در یک مطالعه، تزریق گلوتاتیون (Glutathione) وریدی (600 میلی‌گرم دو بار در روز به مدت 30 روز) به‌طور قابل توجهی علائم مرتبط با بیماری پارکینسون که قبلاً درمان نشده بود رو بهبود بخشید. بااین‌حال، این مطالعه کوچک بود و فقط شامل 9 بیمار می‌شد. (۶)
کمبود گلوتاتیون (Glutathione)
گلوتاتیون (Glutathione) یک ماده مغذی ضروری در نظر گرفته نمی‌شه چون از اسیدهای آمینه دیگه‌ای که در بدن تولید می‌شن، ساخته می‌شه. سطوح پایین گلوتاتیون (Glutathione) در بدن می‌تونه با تغذیه نامناسب، سموم محیطی، استرس و افزایش سن اتفاق بیافته. سطوح پایین گلوتاتیون (Glutathione) با افزایش خطر ابتلا به سرطان، دیابت، هپاتیت و بیماری پارکینسون مرتبط بوده. (۲)
از اونجایی که سطح گلوتاتیون (Glutathione) در بدن معمولاً اندازه‌گیری نمی‌شه، اطلاعات زیادی در مورد اینکه برای افرادی که سطح گلوتاتیون (Glutathione) پایین دارند، چه مشکلاتی پیش میاد، وجود نداره.
چرا ورزشکاران به گلوتاتیون (Glutathione) نیاز دارن؟
اگه فرد فعالی هستید که درگیر فعالیت‌های با شدت متوسط تا زیاد هستید، بدن شما به سرعت از ذخایر گلوتاتیون (Glutathione) خودش استفاده می‌کنه. نرخ متابولیسم بدن در طول ورزش با شدت بالا افزایش پیدا می‌کنه و تقاضا برای اکسیژن برای تولید انرژی عضلانی هم بیشتر می‌شه. این افزایش مصرف اکسیژن منجر به تولید رادیکال‌های آزاد بیشتر و استرس اکسیداتیو می‌شه که باعث آسیب به سلول‌ها و بافت‌ها می‌شه.
رادیکال‌های آزاد مولکول‌های بسیار واکنش‌پذیر با الکترون‌های جفت نشده هستن که اون‌هارو ناپایدار می‌کنه و برای همین دنبال پیوند با مولکول‌های دیگه می‌گردن که می‌تونه باعث آسیب به ساختارهای سلولی مثل لیپیدها، پروتئین‌ها و DNA بشه. در طول ورزش با شدت بالا، افزایش تولید رادیکال‌های آزاد در درجه اول به دلیل افزایش مصرف اکسیژن و افزایش تولید انرژی توسط میتوکندری هست که ATP رو تولید می‌کنه.
علاوه بر این، ورزش با شدت بالا همچنین منجر به افزایش تولید اسید لاکتیک می‌شه که می‌تونه با کاهش سطح pH در بافت‌های عضلانی به افزایش استرس اکسیداتیو منجر بشه. این کاهش سطح pH می‌تونه توانایی سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی رو برای خنثی کردن رادیکال‌های آزاد مختل کنه و منجر به تجمع استرس اکسیداتیو بشه.
به‌طور کلی، افزایش مصرف اکسیژن، تولید انرژی و تولید اسید لاکتیک در طول ورزش با شدت بالا می‌تونه رادیکال‌های آزاد و استرس اکسیداتیو رو افزایش بده که اگه به‌اندازه کافی توسط سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی بدن خنثی نشه، می‌تونه به سلول‌ها و بافت‌ها آسیب برسونه.
فواید گلوتاتیون (Glutathione) برای ورزشکاران
گلوتاتیون (Glutathione) آنتی اکسیدان اصلی تقریباً در همه‌ی سلول‌های بدن شماست. مولکول اصلی ضدالتهابی تک‌تک سلول‌های بدن شما محسوب می‌شه. سم‌زدای اولیه سلول‌های بدن شماست و از تولید ATP پشتیبانی می‌کنه.
مزایای کلیدی برای ورزشکاران آورده شده:
- انرژی رو افزایش می‌ده
- روند پیری رو کند می‌کنه
- اثرات استرس رو کاهش می‌ده
- تمرکز ذهنی رو بهبود می‌بخشه
- کیفیت خواب رو بهبود می‌بخشه
- کبد و سلول‌ها رو سم‌زدایی می‌کنه
- ناراحتی عضلات و مفاصل رو کاهش می‌ده
- به عملکرد ورزشی و ریکاوری کمک می‌کنه
عوارض جانبی گلوتاتیون (Glutathione) چیه؟
به دلیل کمبود تحقیقات، اطلاعات کمی در مورد عوارض جانبی استفاده از مکمل‌های گلوتاتیون (Glutathione) وجود دارِ. هیچ عارضه جانبی با مصرف زیاد آن تنها از طریق رژیم غذایی گزارش نشده. بااین‌حال، نگرانی‌هایی وجود دارد که استفاده از مکمل‌های گلوتاتیون (Glutathione) ممکنه باعث گرفتگی و نفخ یا واکنش‌های آلرژیک با علائمی مانند بثورات پوستی بشه. (۷)
گلوتاتیون (Glutathione) استنشاقی در برخی از افراد مبتلا به آسم خفیف باعث مشکلات تنفسی شده. (۸) در صورت بروز این موارد، مصرف مکمل رو متوقف کنید و با پزشکتون در میون بذارید. استفاده طولانی مدت از مکمل‌های گلوتاتیون (Glutathione) ممکن است سطح روی رو کاهش بده. (۹)
موارد احتیاط گلوتاتیون (Glutathione)
مکمل‌های گلوتاتیون (Glutathione) به‌طور کلی بی‌خطر شناخته می‌شن. اطلاعات کافی برای نشون دادن بی‌خطر بودنش برای افراد باردار یا شیرده وجود نداره؛ بنابراین، مصرف مکمل گلوتاتیون (Glutathione) در صورت بارداری یا شیردهی توصیه نمی‌شه. همیشه قبل از شروع هر مکملی با پزشکتون صحبت کنید.
میزان دوز مصرفی گلوتاتیون (Glutathione)
شواهد علمی کافی برای تعیین دوز مناسب آن وجود نداره. دوزهای مختلفی در تحقیقاتی که شرایط پزشکی خاص رو بررسی کردن، مورد مطالعه قرار گرفته. دوز مناسب برای شما ممکنه به عوامل مختلفی ازجمله سن، جنس و سابقه پزشکی شما بستگی داشته باشه. در مطالعات، دوزهای گلوتاتیون (Glutathione) داده شده از 250 تا 1000 میلی‌گرم در روز متغیر بوده.
یک مطالعه نشون داد که حداقل 500 میلی‌گرم در روز به مدت حداقل دو هفته برای افزایش سطح گلوتاتیون (Glutathione) نیاز هست. (۱۰) در برخی موارد، پزشکان گلوتاتیون (Glutathione) رو از طریق وریدی IV تجویز می‌کنن. برای برخی از شرایط، گلوتاتیون (Glutathione) رو می‌شه استنشاق کرد و از طریق نبولایزر تزریق کرد.
با مصرف زیاد گلوتاتیون (Glutathione) چه اتفاقی میافته؟
هنوز اطلاعات کافی برای تعیین اینکه آیا سمیت گلوتاتیون (Glutathione) ممکنه رخ بده یا نه وجود نداره.
تداخلات دارویی
اطلاعات کافی برای دانستن نحوه تداخل با بعضی داروها و سایر مکمل‌ها وجود نداره.
منابع غذایی گلوتاتیون (Glutathione)
- کلم
- فلفل
- خربزه
- هویج
- آووکادو
- گل‌کلم
- مارچوبه
- اسفناج
- کدوحلوایی
- پیاز و سیر
- کلم بروکلی
- کلم بروکسل
- سیب‌زمینی‌ها
جمع بندی
گلوتاتیون (Glutathione) نقش‌های مختلفی در بدن دارِ، ازجمله اثرات آنتی اکسیدانی. سطوح پایین آن در بدن با بسیاری از بیماری‌ها و بیماری‌های مزمن مرتبط هست. بااین‌حال، تحقیقات کافی برای دونستن اینکه آیا مکمل گلوتاتیون (Glutathione) خطر ابتلا به این شرایط رو کاهش می‌ده یا فوایدی برای سلامتی دارِ، وجود نداره. شما می‌تونید گلوتاتیون (Glutathione) بیشتری رو از طریق غذاها و مکمل به بدنتون برسونید، اما بدن خودش هم می‌تونه اون رو بسازه.
ما در تیم بدن خوبا سعی می‌کنیم شما رو از نکات تغذیه و تمرینی با خبر و بهتون در راه سلامتی و تناسب اندام کمک کنیم.
منابع
1.https://doi.org/10.1093/jn/134.3.489
2.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4684116/
3.https://doi.org/10.1177/1945892419878315
4.https://doi.org/10.1002/14651858.CD007020.pub4
5.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18623084/
6.https://doi.org/10.1016/S0278-5846%2896%2900103-0
7.https://dx.doi.org/10.2147%2FCCID.S128339
8.https://doi.org/10.1164/ajrccm.156.2.9611001
9.https://doi.org/10.1093/femsyr/fox028
10.https://doi.org/10.3390/nu11092073
یک پاسخ
گلوتاتیون باید زیر نظر پزشک تجویز بشه و مصرف. خودسرانه نباید عمل کرد.