ویتامین B5 (اسید پانتوتنیک)

ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیک چیست؟

ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیک به‌طور طبیعی در غذاها وجود دارِ و هم به غذاها اضافه می‌شه و هم به‌عنوان مکمل در دسترس است. از ویتامین B5 برای ساخت کوآنزیم A (CoA)، یک ترکیب شیمیایی که به آنزیم‌ها در ساخت و تجزیه اسیدهای چرب و همچنین انجام سایر عملکردهای متابولیکی کمک می‌کنه و پروتئین حامل آسیل که در ساخت چربی‌ها هم نقش داره، استفاده می‌شه. (۱)

اسید پانتوتنیک یا ویتامین B5 در طیف گسترده‌ای از غذاها پیدا می‌شه. باکتری‌های موجود در روده همچنین می‌تونن مقداری اسید پانتوتنیک تولید کنن اما برای برآوردن نیازهای غذایی کافی نیست.

مقادیر توصیه شده ویتامین B5

• شاخص RDA: میزان توصیه شده رژیم غذایی (RDA) برای مردان و زنان 19+ سال 5 میلی‌گرم در روزه. برای بارداری و شیردهی، مقدار به ترتیب به 6 میلی‌گرم و 7 میلی‌گرم در روز افزایش پیدا می‌کنه.
• شاخص UL: بالاترین سطح قابل تحمل (UL)، حداکثر دوز روزانه ست که بعیدِ عوارض جانبی نامطلوبی در جمعیت عمومی ایجاد کنه. UL خاصی برای ویتامین B5 تعریف نشده، چون سطح سمی در مصرف زیاد مشاهده نشده. (۲)

ویتامین B5 و سلامتی بدن

از اونجا که ویتامین B5 به تجزیه چربی‌ها کمک می‌کنه، نقش بالقوه‌ای در کاهش سطح کلسترول در افراد مبتلا به دیس لیپیدمی مورد مطالعه قرار گرفته است. این وضعیتیِ که در اون غلظت بالای غیرطبیعی چربی یا لیپیدها در خون (به‌عنوان مثال، LDL و تری گلیسیرید) و سطح پایین کلسترول HDL وجود داره. سطوح پایین CoA ممکن است از تجزیه و پاک‌سازی چربی‌ها در خون جلوگیری کنه. (۳)

همچنین پیشنهاد شده که ویتامین B5 ممکنه دارای اثر آنتی اکسیدانی باشه که التهاب با درجه پایین رو کاهش می‌ده که در مراحل اولیه بیماری قلبی وجود داره. (۴) بااین‌حال، تحقیقات در این زمینه هنوز محدوده و مشخص نیست که آیا مکمل‌های پانتوتنیک اسید می‌تونن چربی خون رو مستقل از رژیم غذایی سالم کاهش بدن یا نه.

در یک مطالعه تصادفی دوسوکور که بر روی 216 زن و مرد مبتلا به دیس لیپیدمی متوسط انجام شد، مکمل‌های 400 میلی‌گرم CoA یا 600 میلی‌گرم پانتتین روزانه به مدت 8 هفته تجویز شدن (پانتتین شکل دیگری از ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیک هست که برای کنترل دیس لیپیدمی مورد مطالعه قرار گرفته). (۳) همچنین به شرکت‌کنندگان در مورد رژیم کاهش کلسترول توصیه شد.

پس از 8 هفته، گروه CoA باعث کاهش 33 درصدی تری گلیسیریدها در مقایسه با سطوح اولیه شد. کلسترول کل هم کاهش و کلسترول HDL افزایش پیدا کرد. گروه pantethine (پانتتین) کاهش کمتری در کلسترول کل و تری گلیسیرید رو نشون داد. هیچ عوارض جانبی منفی از مکمل مشاهده نشد.

منابع غذایی حاوی ویتامین B5

ویتامین B5 یا اسید پانتوتنیک تقریباً در همه غذاهای گیاهی و حیوانی وجود داره، چون این ویتامین در تمام سلول‌های زنده پیدا می‌شه. بهترین منابع گوشت گاو، مرغ، گوشت ارگان‌ها، غلات غنی شده و بعضی سبزیجات هستن. (۲)

• غلات غنی شده
• گوشت ارگان‌ها (کبد، کلیه)
• گوشت گاو
• سینه مرغ
• قارچ
• آووکادو
• آجیل، دانه‌ها
• شیر لبنی
• ماست
• سیب‌زمینی
• تخم‌مرغ
• برنج قهوه‌ای
• جو دوسر
• کلم بروکلی

مسمومیت ویتامین B5

مسمومیت ویتامین B5 مشاهده شده از منابع غذایی گزارش نشده اما با دوزهای بسیار زیاد روزانه ۱۰ گرم در روز، ناراحتی معده یا اسهال خفیف گزارش شده. (۲) بااین‌حال، این خیلی نادره و سطح قابل تحمل بالایی برای اسید پانتوتنیک یا ویتامین B5 تعیین نشده.

منابع

1.Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes: Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B6, Folate, Vitamin B12, Pantothenic Acid, Biotin, and Choline. Washington, DC: National Academy Press; 1998.

۲.https://ods.od.nih.gov/factsheets/PantothenicAcid-HealthProfessional/

۳.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1933287415003025

۴.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0939475317301187