ویتامین B3 (نیاسین)

سلام من پویا بیات هستم و در بحث ویتامین‌ها امروز می‌خوام درباره‌ی ویتامین B3 صحبت کنم.

ویتامین B3 یا نیاسین چیست؟

نیاسین یا ویتامین B3 یک ویتامین B محلول در آب است که به‌طور طبیعی هم در بعضی غذاها پیدا می‌شه، هم به محصولات اضافه می‌شه و هم به‌عنوان مکمل به فروش می‌رسه. دو نوع رایج نیاسین در غذا و مکمل‌ها، نیکوتینیک اسید و نیکوتین آمید هستن. بدن همچنین می‌تونه تریپتوفان یک اسید آمینه رو به نیکوتینامید تبدیل کنه.

ویتامین B3 محلول در آبِ به‌طوری‌که مقادیر اضافی اون که مورد نیاز بدن نیستن، از طریق ادرار دفع می‌شن. ویتامین B3 یا نیاسین در بدن به‌عنوان یک کوآنزیم عمل می‌کنه و بیش از 400 آنزیم برای واکنش‌های مختلف به اون وابسته هستن. نیاسین به تبدیل مواد مغذی به انرژی، ایجاد کلسترول و چربی، ایجاد و ترمیم DNA و اعمال اثرات آنتی اکسیدانی کمک می‌کند. (۱) (۲)

دوز مصرفی ویتامین B3

• شاخص RDA: نیاسین برحسب میلی‌گرم معادل نیاسین (NE) اندازه‌گیری می‌شه. یک NE معادل 1 میلی‌گرم نیاسین یا 60 میلی‌گرم تریپتوفان هست. میزان توصیه شده رژیم غذایی (RDA) برای بزرگ‌سالان بالای 19 سال برای مردان 16 میلی‌گرم NE، برای زنان 14 میلی‌گرم NE، برای زنان باردار 18 میلی‌گرم NE و برای زنان شیرده 17 میلی‌گرم NE هست.
• شاخص UL: این شاخص، سطح بالای قابل تحمل حداکثری مصرف روزانه ست که بعیدِ اثرات مضر بر سلامتی داشته باشه. UL ویتامین B3 برای همه بزرگ‌سالان بالای 19 سال 35 میلی‌گرم است.

ویتامین B3 و سلامت بدن

بیماری قلب و عروقی

بیش از 40 ساله که ویتامین B3 یا نیاسین به شکل اسید نیکوتینیک برای درمان بیماری به نام دیس لیپیدمی، یک عامل خطر اصلی برای بیماری‌های قلبی عروقی (CVD) مثل بیماری عروق کرونر، حمله قلبی و سکته به بیماران داده می‌شه. آزمایش خون افراد مبتلا به دیس لیپیدمی ممکنه سطح کلسترول کلی و LDL بالا، HDL پایین و تری گلیسیرید بالارو نشون بده.

مکمل‌های نیکوتینیک اسید حاوی مقادیر زیادی تا 1000-2000 میلی‌گرم، ویتامین B3 یا نیاسین روزانه ست. مطالعات نشون دادن که این ماده می‌تونه کلسترول HDL رو افزایش و کلسترول LDL و تری گلیسیرید رو کاهش بده. بااین‌حال، عوارض جانبی منفی (قرمزی پوست، ناراحتی معده، اسهال) معمولاً با مکمل رسانی همراه است که منجر به رعایت ضعیف بیماران می‌شه.

آزمایشات بالینی ثابت نکردن که نیکوتینیک اسید منجر به بروز حوادث قلبی عروقی کمتر یا مرگ ناشی از CVD می‌شه. البته آزمایشات بالینی قبلی کاهش وقوع CVD و مرگ‌ومیر ناشی از درمان با ویتامین B3 رو نشون می‌دادن، اما دو کارآزمایی بالینی بزرگ‌تر اخیر، روی نتایج CVD متفاوت بودن. (۳)(۴) هر دو کارآزمایی‌های تصادفی بزرگ و کنترل شده با دارونما بودند که تا 4 سال شرکت‌کنندگان رو رصد کردن.

مکمل‌های ویتامین B3 (1500-2000 میلی‌گرم در روز)، به تنهایی در یک آزمایش و با داروی استاتین در آزمایش دیگه تجویز شد. هر دو آزمایش به این نتیجه رسیدن که مصرف مکمل‌های ویتامین B3 فایده‌ای ندارِ. تحقیق نیاسین/استاتین علیرغم بهبود قابل‌توجه سطح کلسترول HDL و تری گلیسیرید، کاهش سکته مغزی، حمله قلبی یا مرگ‌های CVD رو نشون نداد. (۳)

در تحقیق مکمل ویتامین B3 یا نیاسین تنها، کاهش در CVD مشاهده نشد و همچنین افزایش قابل‌توجهی در عوارض جانبی در مقایسه با گروه دارونما مشاهده شد، ازجمله افزایش بروز دیابت نوع 2، خونریزی و زخم‌های گوارشی و اسهال. (۴) در یک تحقیق مروری کاکرِین که روی 23 تحقیق تصادفی کنترل شده بر روی مکمل‌های نیکوتینیک اسید برای پیشگیری از وقوع CVD بود، نشون داد که این مکمل‌ها مرگ‌ومیر کلی، مرگ‌های CVD، حملات قلبی و سکته رو کاهش نمی‌دن و با عوارض جانبی منفی همراه هستن. (۵)

نتایج این تحقیق و سایر مطالعات قلبی عروقی، سازمان غذا و داروی ایالات‌متحده (FDA) رو به این نتیجه رسوند که «شواهد علمی دیگه این نتیجه رو نشون نمی‌دن که کاهش تری گلیسیرید و/یا افزایش سطح HDL-کلسترول در بیماران تحت درمان با استاتین، منجر به کاهش خطر حوادث قلبی عروقی می‌شه.» (۶) همراه با این نتیجه‌گیری، FDA اظهار داشت که مزایای قرص‌های رها کننده نیاسین و کپسول‌های فنوفیبریک اسید که با استاتین‌ها مصرف می‌شن دیگه از خطرات اون بیشتر نیست و نباید توصیه بشه.

سلامت شناختی

کمبود شدید ویتامین B3 با کاهش عملکرد شناختی مثل از دست دادن حافظه و زوال عقل همراه است. اعتقاد بر اینِ که نیاسین از سلول‌های مغزی در برابر استرس و آسیب محافظت می‌کنه. هنوز مشخص نیست که آیا میزان کم ویتامین B3 در رژیم غذایی می‌تونه روی عملکرد مغز تأثیر منفی بذاره یا نه. یک مطالعه آینده‌نگر بزرگ روی ۳۷۱۸ زن و مرد ۶۵ ساله و بالاتر به مدت ۶ سال با استفاده از پرسشنامه‌های رژیم غذایی و ارزیابی‌های شناختی انجام شد. (۷)

موقع مقایسه بیشترین و کمترین میزان مصرف نیاسین، یک اثر محافظتی از بیماری آلزایمر و افت شناختی پیدا شد. مطالعه توسعه خطر عروق کرونر در بزرگ‌سالان جوان، ۱۳۶ زن و مرد ۱۸ تا ۳۰ ساله رو تا ۲۵ سال موردبررسی قرار داد. (۸) این مطالعه میزان دریافت رژیم غذایی و مکملی ویتامین B و عملکرد شناختی رو اندازه‌گیری کرد. مصرف بیشتر ویتامین B، به‌ویژه نیاسین، در بزرگ‌سالی با نمرات عملکرد شناختی بهتر در میان‌سالی همراه بود.

بااین‌حال، عملکرد شناختی تنها در پایان مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفت، بنابراین هرگونه تغییر در عملکرد شناختی در طول زمان مشخص نشد. تحقیقات در این زمینه محدوده، اما چندین آزمایش بالینی در حال انجام هست که ممکنِ تأثیرات ویتامین B3 یا نیاسین بر سلامت مغز رو بیشتر روشن کنه. (۹)

منابع غذایی ویتامین B3

کمبود ویتامین B3 یا نیاسین به‌ندرت رخ می‌ده چون در بسیاری از غذاها، از حیوانات و گیاهان پیدا می‌شه.

• گوشت قرمز: گوشت گاو، جگر گاو
• گوشت سفید
• ماهی
• برنج قهوه‌ای
• غلات و نان غنی شده
• مغزها، دانه‌ها
• حبوبات
• موز

مکمل ویتامین B3

ویتامین B3 یا نیاسین به‌عنوان مکمل به شکل نیکوتینیک اسید یا نیکوتین آمید موجوده. گاهی اوقات مقادیر مکمل‌ها بسیار فراتر از RDA هست و عوارض جانبی ناخوشایندی ازجمله گرگرفتگی و قرمزی ایجاد می‌کنه. مکمل‌های ویتامین B3 یا نیاسین هم به‌عنوان دارویی تجویز می‌شن که برای درمان کلسترول بالا استفاده می‌شه.

این نوع به‌طور معمول در شکل آزاد شده از نیکوتینیک اسید وجود دارِ که اجازه می‌ده جذب کندتر و تدریجی انجام بشه به‌طوری‌که باعث گرگرفتگی نشه. به دلیل نیاز به دوزهای بسیار بالای نیکوتینیک اسید تا 2000 میلی‌گرم در روز، این مکمل فقط باید تحت نظارت پزشک استفاده بشه.

منابع

۲.https://ods.od.nih.gov/factsheets/Niacin-HealthProfessional/

۳.https://www.federalregister.gov/documents/2016/04/18/2016-08887/abbvie-inc-et-al-withdrawal-of-approval-of-indications-related-to-the-coadministration-with-statins

۴.https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/Nejmoa1107579

۵.https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/nejmoa1300955

۶.https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD009744.pub2/abstract

۷.https://jnnp.bmj.com/content/75/8/1093.short

۸.https://academic.oup.com/ajcn/article-abstract/106/4/1032/4652049

۹.https://journals.physiology.org/doi/abs/10.1152/ajpheart.00039.2019