سلنیوم چیست?
سلام من پویا بیات هستم و در بحث املاح معدنی امروز میخوایم درباره سلنیوم صحبت کنیم.
سلنیوم یک مینرال کمیابه، به این معنی که بدن فقط به مقدار کمی از اون نیاز داره. به طور طبیعی در غذاها یا به عنوان مکمل یافت میشه. سلنیوم یکی از اجزای ضروری آنزیم ها و پروتئین های مختلف به نام سلنوپروتئینه که به ساخت DNA و محافظت در برابر آسیب و عفونت های سلولی کمک می کنه. این پروتئینها همچنین در تولید مثل و متابولیسم هورمونهای تیروئید نقش دارن. بیشتر سلنیوم در بدن در بافت عضلانی ذخیره میشه، البته غده تیروئید به دلیل وجود سلنوپروتئین های مختلف که به عملکرد تیروئید کمک می کنن، بالاترین غلظت سلنیوم رو داره.
مقادیر توصیه شده
شاخصRDA: میزان توصیه شده رژیم غذایی (RDA) برای مردان و زنان بزرگسال 19+ سال 55 میکروگرم در روزه. زنان باردار و شیرده به ترتیب روزانه به 60 و 70 میکروگرم نیاز دارن.
شاخص UL: بالاترین سطح مجاز قابل تحمل (UL) برای سلنیوم برای همه بزرگسالان بالای 19 سال و زنان باردار و شیرده روزانه 400 میکروگرمه. یک UL حداکثر مصرف روزانه ست که بعیده اثرات مضر برای سلامتی ایجاد کنه.
سلنیوم و ید رابطه ای هم افزایی با هم دارن که برای تیروئید سالم بسیار مهمه. ید جزء هورمون تیروئیده و سلنیوم به عنوان سلنوپروتئین به تبدیل هورمون تیروئید به شکل فعال اون کمک می کنه. هر دو ماده معدنی به میزان کافی مورد نیاز تیروئید هستن. مقادیر بیش از حد از یکی می تونه باعث کمبود اون یکی بشه.
مکمل های سلنیوم دارای مزایای متعددی هستن، از جمله تقویت عملکرد سیستم ایمنی بدن، بهبود سلامت مو و ناخن و حمایت از تیروئید سالم. گاهی اوقات اونا با سایر ویتامین های آنتی اکسیدانی مثل ویتامین E یا C ترکیب میشن. این مکمل ها معمولاً بین 100-400 میکروگرم سلنیوم در هر دوز (سطح قابل تحمل مصرف بالا 400 میکروگرم) دارن. با این حال، اگر فردی در معرض خطر کمبود نیست، هیچ مدرکی وجود نداره که نشون بده مصرف مقدار بیشتری سلنیوم باعث افزایش مزایای سلامتی نشون داده شده در این برچسب های مکملی میشه.
سلنیوم و سلامت
سلنیوم از اجزاء سلنوپروتئین ها و آنزیم هاست. اینها دارای خواص آنتی اکسیدانی هستن که به تجزیه پراکسیدها کمک می کنه، پراکسیدها می تونن به بافت ها و DNA آسیب برسونن و منجر به التهاب و سایر مشکلات سلامتی بشن.
سرطان:
یک مرور کاکرینی روی ۱۳ مطالعه مشاهده ای آینده نگر، ۳۱٪ کاهش خطر ابتلا به سرطان و ۴۵٪ کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان رو در گروه هایی با بیشترین میزان سلنیوم دریافتی یا بیشتریم میزان سلنیوم در سطح خون، در مقایسه با کمترین میزان سلنیوم، به ویژه در مردان، کاهش میده. (۱) با این حال، نویسندگان در مورد نقاط ضعف این متاآنالیز هشدار دادن، چون بین جمعیت مورد مطالعه تفاوت وجود داشت و موقع ارزیابی سلنیوم غذایی، اشتباهاتی وجود داشت (تفاوت های منطقه ای در محتوای سلنیوم غذا در نظر گرفته نشده بود).
یک بررسی دیگه کاکرینی روی ۸۳ کارآزمایی تصادفی کنترل شده با دارونما نشان نداد که مکمل سلنیوم خطر هر نوع سرطانی رو کاهش میدن. علاوه بر این، بعضی از کارآزمایی ها با استفاده طولانی مدت از مکمل های سلنیوم (حدود ۷ سال) که سطح خون سلنیوم طبیعی در ابتدای مطالعه داشتن، میزان بیشتری از دیابت نوع ۲ رو نشون می دادن. که برای نتیجه گیری این یافته به تحقیقات بیشتری نیازه. (۲)
قبل از ارائه توصیه های غذایی خاص، تحقیقات بیشتری در مورد ارتباط سلنیوم و سرطان مورد نیازه.
بیماری تیرویید:
غلظت بالایی از سلنیوم در غده تیروئید وجود داره، جایی که چندین آنزیم حاوی سلنیوم برای تنظیم عملکرد تیروئید وجود دارن. اگه بدن سلنیوم کافی نداشته باشه، می تونه منجر به بیماری های خود ایمنی تیروئید مثل بیماری هاشیموتو و بیماری گریوز بشه. هر دوی این شرایط باعث میشه بدن آنتی بادی هایی ایجاد کنه که به غده تیروئید حمله کرده و منجر به پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید میشه.
کارآزمایی های تصادفی کنترل شده که روی مکمل سلنیوم مطالعه کرده بودن، نتایج متفاوتی رو نشان میدن. علیرغم افزایش سطح سلنیوم در خون، ثابت نشده که مکمل های سلنیوم روی عملکرد تیروئید در افراد با تیروئید طبیعی یا کم کاری تیروئید خفیف تأثیر قابل توجهی داشته باشن. (۳)(۴) مطالعات دیگه نشون دادن که سلنیوم میزان این آنتی بادی ها رو کاهش و فعالیت سلنوپروتئین ها رو افزایش میده، که باعث کاهش التهاب میشه. (۵)
نقش مکمل های سلنیوم برای افراد مبتلا به بیماری های خود ایمنی تیروئید (ATD) هنوز مشخص نیست. یک بررسی سیستماتیک و متاآنالیز نه کارآزمایی کنترل شده، نشون نداد که مکمل های سلنیوم عملکرد هورمون های تیروئید رو در افراد مبتلا به ATD تغییر میدن.(۶)
بیماریهای قلبی و عروقی:
سلنوپروتئین ها به محافظت از غشای سلولی در برابر آسیب رادیکال های آزاد و جلوگیری از چسبندگی پلاکت های خون کمک می کنن که هر دو می تونن منجر به بیماری قلبی یشن. با این حال، هم مطالعات کوهورت و هم آزمایشات بالینی نتایج متفاوتی رو در رابطه با سلنیوم و بیماری های قلبی عروقی (CVD) نشون دادن.
مطالعات مشاهده ای نشون دادن که افرادی که در معرض سلنیوم چه کم و چه زیاد (بر اساس میزان رژیم غذایی و میزان خون) قرار دارن، بیشتر در معرض ابتلا به CVD هستن. (۶) آزمایشات بالینی نشون ندادن که مکمل های سلنیوم خطر CVD یا مرگ قلبی رو کاهش میدن. با این حال، این کارآزمایی ها کوچک بودن و شامل افرادی بود که احتمالاً در شروع مطالعه کمبود سلنیوم نداشتن. (۶)
قبل از ارائه توصیه های غذایی خاص، تحقیقات بیشتری در مورد ارتباط سلنیوم و CVD مورد نیازه.
مسمومیت
مصرف زیاد سلنیوم می تونه منجر به مشکلات سلامتی بشه، از لرزش عضلات، ریزش مو، ناراحتی معده و سبکی سر، تا پیامدهای شدیدتر مثل حمله قلبی، ناراحتی تنفسی یا نارسایی کلیه.
منابع غذایی
میزان سلنیوم موجود در غذاها بسته به محتوای سلنیوم خاکی که در اون، گیاه رشد کرده، می تونه بسیار متفاوت باشه. محتوای خاک در مناطق مختلف بسیار متفاوته. غذاهای گیاهی سلنیوم رو از خاک به دست میارن، که بر میزان سلنیوم حیواناتی که از این گیاهان استفاده می کنن تأثیر میذاره. غذاهای پروتئینی از حیوانات به طور کلی منابع خوب سلنیوم هستن. غذاهای دریایی، گوشت ارگانیک و مغزها بیشترین غذاهای حاوی سلنیوم هستن.
- مغزها
- گوشت گاو
- بوقلمون
- مرغ
- غلات غنی شده
- نان گندم کامل
- لوبیا، عدس
اگر این مقاله رو دوست داشتید پیشنهاد میکنم منیزیم رو هم مطالعه کنید.
منابع
1.Dennert G, Zwahlen M, Brinkman M, Vinceti M, Zeegers MP, Horneber M. Selenium for preventing cancer. Sao Paulo Medical Journal. 2012;130(1).
۲.https://academic.oup.com/ajcn/article-abstract/87/2/370/4633244
۳.https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD005195.pub4/abstract
۴.http://www.tahomaclinic.com/Private/Articles3/Selenium/Winther%202015%20-%20Does%20selenium%20supplementation%20affect%20thyroid%20function.pdfhttps://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/cen.12066
۵.https://link.springer.com/article/10.1007/s12020-016-1098-z
۶.https://ods.od.nih.gov/factsheets/Selenium-HealthProfessional/
