سلام من پویا بیات هستم و در بحث املاح معدنی امروز می‌خوایم درباره فسفر (Phosphorus) صحبت کنیم.
فسفر (Phosphorus) چیست؟
فسفر (Phosphorus) در طبیعت به‌صورت تنها و بدون ترکیب با عناصر دیگه وجود ندارِ. عنصر فسفر (Phosphorus) بیشتر در صخره‌ها و کانی‌های فسفاتی و همچنین در تمام سلول‌های زنده پیدا می‌شه. این ماده معدنی یک ماده جامد با حالتی مومی شکل و سفید رنگه که بوی نامطبوعی هم دارِ. این عنصر بسیار واکنش‌پذیر بوده و هنگام ترکیب با اکسیژن از خود نور کمی ساتع می‌کنه.
همچنین فسفر (Phosphorus) خالص به‌سرعت تو هوا می‌سوزه و تبدیل به پنتا اکسید فسفر می‌شه. این نافلز در آب قابل‌حل نیست اما در ترکیب کربن دی سولفید حل می‌شه. از شکل‌های فسفر (Phosphorus) می‌شه به فسفر سفید، قرمز، بنفش و سیاه اشاره کرد. اگرچه رنگ‌های آن‌ها تا حد زیادی به نظر می‌رسد تفاوت کمی با هم داشته باشن.
- فسفر سفید: یکی از شکل‌های فسفر (Phosphorus) است که به‌طور صنعتی تولید می‌شه که در تاریکی می‌تابه؛ و بی‌اختیار شعله‌ور می‌شه در زمانی‌که در معرض هوا قرار بگیره و سم مهلکی هست.
- فسفر قرمز: می‌تونه به خاطر تغییرات اندک در ساختار شیمیایی‌اش از رنگ نارنجی تا ارغوانی تغییر داشته باشه. سمی و آتش‌گیر نیست و همچنین در کربن دی سولفید حل نمی‌شه. واکنش‌پذیری اون از فسفر سفید کم‌تر هست. ساختار بلوری اون هم به‌درستی آشکار نیست. فسفر سرخ در تهیه فسفریک اسید و ترکیب‌های فسفر (Phosphorus)، نیمه رساناها، کبریت بی‌خطر (برای تهیه این کبریت‌ها، فسفر قرمز را با سنباده ترکیب می‌کنند)، کود شیمیایی، برنز فسفردار، در صنایع و در لوازم آتش‌بازی کاربرد دارِ.
- فسفر سیاه: که در زیر فشار بالا ساخته می‌شه شبیه به گرافیت بوده و مانند گرافیت توانایی هدایت الکتریکی رو داره.
فسفر (Phosphorus) چه عملکردی داره؟
شما به فسفر (Phosphorus) نیاز دارید تا:
- استخوان‌هاتون رو قوی و سالم نگه‌دارید
- کمک به تولید انرژی
- عضلاتتون رو حرکت بدید
علاوه بر این‌ها فسفر (Phosphorus) به موارد زیر هم کمک می‌کنه:
- ساختن دندان‌های قوی
- مدیریت نحوه ذخیره و استفاده بدن از انرژی
- کاهش درد عضلانی بعد از ورزش
- فیلتر کردن ضایعات موجود توی کلیه‌ها
- رشد، نگهداری و ترمیم بافت و سلول‌ها
- تولید DNA و RNA – بلوک‌های ژنتیکی بدن
- تعادل و استفاده از ویتامین‌هایی مثل ویتامین‌های B و D و همچنین سایر مواد معدنی مثل ید، منیزیم و روی
- حفظ ضربان قلب منظم
- تسهیل هدایت عصبی
چه غذاهایی حاوی فسفر (Phosphorus) هستن؟
بیشتر غذاها حاوی ماده معدنی فسفر (Phosphorus) هستن. غذاهای غنی از پروتئین هم منابع عالی به حساب میان. مثل:
- گوشت و مرغ
- ماهی
- شیر و سایر محصولات لبنی
- تخم‌مرغ
وقتی رژیم غذایی‌تون حاوی کلسیم و پروتئین کافی باشه، احتمالاً فسفر (Phosphorus) کافی هم مصرف خواهید داشت. چون‌که خیلی از غذاهایی که کلسیم بالایی دارن، فسفر (Phosphorus) بالایی هم دارن.
بعضی از منابع غذایی غیر پروتئینی هم حاوی این ماده معدنی هستن. مثلاً:
- غلات کامل
- سیب‌زمینی‌ها
- سیر
- میوه خشک شده
- نوشیدنی‌های گازدار (اسید فسفریک برای تولید کربنات استفاده می‌شه)
- نان‌ها و غلات صبحانه اگه از نوع غلات کامل باشن، فسفر (Phosphorus) بیشتری نسبت به آرد سفید دارن.
با این‌حال، فسفر (Phosphorus) موجود در مغزها، دانه‌ها، غلات و لوبیا به فیتات متصله که جذب ضعیفی دارِ.
مقدار فسفر (Phosphorus) مورد نیاز
مقدار فسفر (Phosphorus) مورد نیاز در رژیم غذایی به سن شما بستگی دارِ. نیاز بزرگ‌سالان نسبت به کودکان ۹ تا ۱۸ ساله به این ماده معدنی کمترِ اما بیشتر از کودکان زیر ۸ سال به فسفر (Phosphorus) نیاز دارن. افراد کمی نیاز به مصرف مکمل‌های فسفر (Phosphorus) دارن. بیشتر افراد می‌تونن مقدار لازم رو از طریق غذاهایی که می‌خورن دریافت کنن.
مقدار مجاز غذایی توصیه شده (RDA) به شرح زیر هست:
- بزرگ‌سالان (سن ۱۹ سال و بالاتر): ۷۰۰ میلی‌گرم
- کودکان (۹ تا ۱۸ سال): ۱۲۵۰ میلی‌گرم
- کودکان (۴ تا ۸ سال): ۵۰۰ میلی‌گرم
- کودکان (۱ تا ۳ سال): ۴۶۰ میلی‌گرم
- نوزادان (سنین ۷ تا ۱۲ ماه): ۲۷۵ میلی‌گرم
- نوزادان (سن ۰ تا ۶ ماه): ۱۰۰ میلی‌گرم
خطرات مرتبط با فسفر (Phosphorus) بیش‌ازحد
فسفر (Phosphorus) بیش‌ازحد می‌تونه سمی باشه. مقادیر بیش‌ازحد این ماده معدنی می‌تونه باعث اسهال و همچنین سفت شدن اندام‌ها و بافت نرم بشه. سطوح بالای این ماده معدنی می‌تونه روی توانایی بدن شما برای استفاده مؤثر از سایر مواد معدنی مثل آهن، کلسیم، منیزیم و روی تأثیر بذاره. می‌تونه با کلسیم ترکیب بشه و باعث تشکیل رسوبات معدنی در عضلاتتون بشه.
به‌ندرت فسفر (Phosphorus) بیش‌ازحد در خون شما وجود دارِ. به‌طور معمول، تنها افرادی که مشکلات کلیوی یا کسانی که در تنظیم کلسیم بدنشون مشکل دارن، دچار این مشکل می‌شن.
خطرات مرتبط با فسفر (Phosphorus) بسیار کم
بعضی از داروها می‌تونن سطح فسفر (Phosphorus) بدن شما رو کاهش بدن. مثل:
- انسولین
- مهارکننده‌های ACE
- کورتیکواستروئیدها
- آنتی اسیدها
- داروهای ضد تشنج
اگه این داروها رو مصرف می‌کنید، با پزشکتون در مورد اینکه آیا توصیه می‌کنه غذاهای حاوی فسفر (Phosphorus) بالا یا مکمل‌های فسفر (Phosphorus) مصرف کنید، صحبت کنید.
علائم کمبود فسفر (Phosphorus)
- درد مفاصل یا استخوان
- از دست دادن اشتها
- تحریک‌پذیری یا اضطراب
- خستگی
- رشد ضعیف استخوان در کودکان
اگر این مقاله رو دوست داشتید پیشنهاد میکنم ید رو هم مطالعه کنید.
