رژیم دکتر سبی چیه؟
رژیم دکتر سبی ، بر اساس تئوری تعادل زیستی مواد معدنی آفریقائیِ و توسط گیاه‌پزشک خودآموخته آلفردو دارینگتون بومن معروف به دکتر سبی درست شده. دکتر سبی علیرغم اسمش، پزشک نبود و مدرک دکترا نداشت. ایشون رژیم دکتر سبی رو برای کسانی طراحی کرد که می‌خوان به‌طور طبیعی بیماری رو درمان یا ازش پیشگیری کنن و سلامت کلی خودشون رو بدون تکیه بر طب سنتی غربی بهبود ببخشن.
به گفته دکتر سبی، بیماری نتیجه تجمع مخاط در ناحیه‌ای از بدن شماست. به‌عنوان مثال، تجمع مخاط در ریه‌ها، ذات‌الریه ست، درحالی‌که مخاط اضافی در پانکراس دیابتِ. ایشون استدلال می‌کنن که بیماری‌ها نمی‌تونن در یک محیط قلیایی وجود داشته باشن و زمانی که بدن شما بیش‌ازحد اسیدی می‌شه، شروع به ایجاد بیماری می‌کنه.
ایشون به‌شرط پیروی دقیق از رژیم غذایی مخصوص و استفاده از مکمل‌های گران قیمت اختصاصی خودشون، قول می‌ده که حالت قلیایی طبیعی بدن شما رو بر گردونه و بدن بیمار شما رو سم‌زدایی کنه.اوایل، دکتر سبی ادعا کرد که این رژیم می‌تونه شرایطی مثل ایدز، کم‌خونی داسی شکل، لوسمی و لوپوس رو درمان کنه. بااین‌حال، بعد از شکایاتی که در سال ۱۹۹۳ مطرح شد، به دکتر سبی دستور داده شد که از طرح این ادعاها خودداری کنه.
رژیم دکتر سبی، شامل لیست خاصی از سبزیجات، میوه‌ها، غلات، مغزها، دانه‌ها، روغن‌ها و گیاهان مورد تأییدِ. از اونجایی که محصولات حیوانی مجاز نیستن، رژیم دکتر سبی یک رژیم غذایی وگان محسوب می‌شه. سبی ادعا کرد که برای اینکه بدن شما خودش رو التیام ببخشه، باید این رژیم غذایی رو تا پایان عمر به‌طور مداوم دنبال کنید.
درحالی‌که خیلی از افراد اصرار دارن که این برنامه اونارو شفا داده، هیچ مطالعه علمی این ادعاها رو تأیید نمی‌کنه.
نحوه پیروی از رژیم دکتر سبی
قوانین رژیم دکتر سبی بسیار سخت هستن به گفته وب سایت سبی، این قوانین عبارت‌اند از:
- قانون ۱: شما فقط باید غذاهای ذکرشده در راهنمای تغذیه رو بخورید.
- قانون ۲: نوشیدن ۱ گالن (۳.۸ لیتر) آب هر روز.
- قانون ۳: مکمل‌های دکتر سبی رو ۱ ساعت قبل از داروها مصرف کنید.
- قانون ۴: هیچ محصول حیوانی مجاز نیست. قانون ۵. هیچ‌گونه الکلی مجاز نیست.
- قانون ۶: اجتناب از محصولات گندم و فقط خوردن «دانه‌های پرورش یافته طبیعی» که در راهنما ذکر شده.
- قانون ۷: اجتناب از استفاده از مایکروویو برای جلوگیری از «کشتار» غذاتون.
- قانون ۸: اجتناب از میوه‌های کنسرو شده یا بدون دانه.
آیا رژیم دکتر سبی برای مصرف مواد مغذی و مکمل‌ها دستورالعمل داره؟
هیچ دستورالعمل خاصی برای مصرف مواد مغذی وجود ندارِ. بااین‌حال، رژیم دکتر سبی کم پروتئینِ، چون لوبیاها، عدس‌ها، گوشت‌ها و محصولات سویا رو ممنوع می‌کنه. پروتئین ماده مغذی مهم مورد نیاز برای عضلات، پوست و مفاصل قوی (۱، ۲) هستش. علاوه بر این، انتظار می‌ره که شما محصولات «غذای سلول‌ها» دکتر سبی رو خریداری کنید که مکمل‌هایی هستن که برای پاک کردن بدن و تغذیه سلول‌ها ارائه شده.
هیچ‌گونه توصیه‌های خاصی در مورد مکمل‌ها ارائه نشده. در عوض، انتظار می‌ره که هر مکملی رو که با مشکلات سلامتی شما مطابقت داره، سفارش بدید. به‌عنوان مثال، کپسول‌های “Bio Ferro” ادعا می‌کنن که مسائل مربوط به کبد رو درمان، خون شما رو پاک‌سازی و سیستم ایمنی رو تقویت می‌کنن، باعث افزایش وزن می‌شن و به مشکلات مربوط به سیستم گوارشی کمک می‌کنن؛ و به‌طور خلاصه، به سلامتی کمک می‌کنن.
بااین‌حال، این مکمل‌ها فهرست کاملی از مواد به کار برده و مقادیر اونا ندارن و سخته که بفهمید نیازهای روزانه تون رو دریافت می‌کنید یا نه.
آیا رژیم دکتر سبی می‌تونه به کاهش وزن کمک کنه؟
درسته که رژیم دکتر سبی برای کاهش وزن طراحی نشده، اما اگه اون رو دنبال کنید ممکنه وزن کم کنید. رژیم دکتر سبی، پیروی از یک رژیم غذایی غربی رو که سرشار از غذاهای فوق‌العاده فرآوری شده و سرشار از نمک، شکر، چربی و کالریِ، منع می‌کنه. (۳) در عوض، یک رژیم غذایی گیاهی فرآوری نشده رو جایگزین می‌کنه. در مقایسه با رژیم غذایی غربی، رژیم‌های غذایی مبتنی بر گیاهان، باعث کاهش نرخ چاقی و بیماری قلبی می‌شن. (۴)
یک مطالعه ۱۲ ماهه که شامل ۶۵ نفر بود، نشون داد که کسانی که از رژیم غذایی کامل، کم‌چرب و گیاهی نامحدود پیروی می‌کردن نسبت به کسانی که از این نوع رژیم غذایی پیروی نمی‌کردن، به‌طور قابل توجهی وزن بیشتری از دست دادن. (۵) در ۶ ماه، افرادی که رژیم داشتن به‌طور متوسط ۱۲.۱ کیلوگرم از دست داده بودن، درحالی‌که در گروه کنترل این میزان ۱.۶ کیلوگرم بود. (۵)
علاوه بر این، بیشتر غذاهای رژیم دکتر سبی کم‌کالری هستن، به‌جز مغزها، دانه‌ها، آووکادو و روغن؛ بنابراین، حتی اگه حجم زیادی از غذاهای تأیید شده مصرف کرده باشید، بعیدِ که این کار منجر به دریافت کالری اضافی و افزایش وزن بشه. بااین‌حال، رژیم‌های بسیار کم‌کالری رو معمولاً نمی‌شه در طولانی مدت حفظ کرد. اکثر افرادی که از این رژیم‌ها پیروی می‌کنن، بعدِ از سرگیری الگوی غذایی عادی، دوباره وزنشون رو به دست میارن. (۶)
از اونجایی که رژیم دکتر سبی، مقدار و سهم‌ها رو مشخص نمی‌کنه، سخته که بخوایم بگیم که آیا کالری کافی برای کاهش وزن پایدار رو فراهم می‌کنه یا نه.
مزایای احتمالی رژیم دکتر سبی
یکی از مزایای رژیم دکتر سبی، تأکید زیاد اون روی غذاهای گیاهیِ. رژیم دکتر سبی، مصرف بیشتر سبزیجات و میوه‌ها رو که سرشار از فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و ترکیبات گیاهی هستن، تبلیغ می‌کنه. رژیم‌های غذایی سرشار از سبزیجات و میوه‌ها با کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو و همچنین محافظت در برابر بسیاری از بیماری‌ها مرتبط بودن. (۷، ۸)
در یک مطالعه شامل ۶۵۲۲۶ نفر، افرادی که ۷ وعده یا بیشتر سبزیجات و میوه در روز مصرف می‌کردن، به ترتیب ۲۵% و ۳۱% کمتر در معرض ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی بودن. (۹) علاوه بر این، بیشتر افراد به اندازه کافی محصولات تازه نمی‌خورن. در یک گزارش، به ترتیب، تنها ۹.۳٪ و ۱۲.۲٪ از مردم ایالات‌متحده توصیه‌های مربوط به میزان سبزیجات و میوه‌های مصرفی رو رعایت می‌کردن. (۱۰)
علاوه بر این، رژیم دکتر سبی خوردن غلات کامل غنی از فیبر و چربی‌های سالم مثل مغزها، دانه‌ها و روغن‌های گیاهی رو پیشنهاد می‌کنه. این غذاها با خطر کمتر بیماری قلبی مرتبط هستن. (۱۱) در کل، رژیم‌هایی که غذاهای فوق فرآوری شده رو محدود می‌کنن، باکیفیت بهتر رژیم غذایی مرتبط هستن. (۱۲)
معایب رژیم دکتر سبی
- بسیار محدودکننده ست:
یکی از نکات منفی رژیم دکتر سبی اینِ‌که گروه‌های غذایی زیادی رو محدود می‌کنه، مثل تمام محصولات حیوانی، گندم، لوبیا، عدس و خیلی از انواع سبزیجات و میوه‌ها.
درواقع، رژیم دکتر سبی انقدر سختگیرانست که فقط انواع خاصی از میوه‌ها رو مجاز می‌کنه. به‌عنوان مثال، شما مجاز به خوردن گوجه‌فرنگی گیلاسی و گوجه‌فرنگی آلبالویی هستید اما نه انواع دیگه مثل گوجه‌فرنگی بیف استیک (گوجه‌های خیلی بزرگ که هر چقدر میوه درشت‌تر بشه تعداد حجره‌های اون هم افزایش پیدا می‌کنه یعنی معمولاً Beefsteak ها پنج حجره به بالا هستن و در ایران زیاد وجود ندارن) و گوجه‌فرنگی‌های کلاسیک.
علاوه بر این، پیروی از چنین رژیم غذایی محدود کننده‌ای ممکنه لذت بخش نباشه و منجر به یک رابطه منفی با غذا بشه، به‌خصوص که رژیم دکتر سبی غذاهایی که در راهنمای تغذیه اون ذکر نشده رو مورد انتقاد قرار می‌ده. (۱۳) درنهایت رژیم دکتر سبی، باعث تشویق سایر رفتارهای منفی مثل استفاده از مکمل‌ها برای رسیدن به سیری می‌شه. از اونجایی که مکمل‌ها منبع اصلی کالری نیستن، این ادعا باعث ایجاد الگوهای غذایی ناسالم می‌شه. (۱۳) - فاقد پروتئین و سایر مواد مغذی ضروریِ:
غذاهای ذکر شده در راهنمای تغذیه دکتر سبی می‌تونن منبع عالی مواد مغذی باشن.
بااین‌حال، هیچ یک از غذاهای مجاز رژیم دکتر سبی، منبع خوبی از پروتئین که یک ماده مغذی ضروری برای ساختار پوست، رشد عضلات و تولید آنزیم و هورمون‌هاست (۲، ۱۴، ۱۵)، نیستن. فقط گردو، بادام برزیلی، دانه کنجد و دانه شاهدانه مجاز هستن که منابع خوبی از پروتئین به‌حساب نمیان. به‌عنوان مثال، ۱/۴ فنجان (۲۵ گرم) گردو و ۳ قاشق غذاخوری (۳۰ گرم) دانه شاهدانه به ترتیب ۴ و ۹ گرم پروتئین فراهم می‌کنن. (۱۶، ۱۷)
برای تأمین نیاز روزانه به پروتئین، باید مقادیر بسیار زیادی از این غذاها رو مصرف کنید.
درسته که غذاهای موجود در رژیم دکتر سبی سرشار از مواد مغذی خاصی مثل بتاکاروتن، پتاسیم و ویتامین‌های C و E هستند، اما از طرف دیگه امگا 3، آهن، کلسیم و ویتامین‌های D و B12 کمی دارن که این مواد از جمله مواد مغذی رایجی هستن که کمبود اونا در رژیم‌های گیاهخواری نگران‌کننده ست. (۱۸)
وب سایت رژیم غذایی دکتر سبی بیان می‌کنه که بعضی از مواد تشکیل دهنده مکمل‌های اون انحصاری هستن. این موضوع نگران‌کننده ست، چون مشخص نیست که کدوم مواد مغذی رو دریافت می‌کنید و به چه مقدار، این امر باعث می‌شه بدونید که آیا نیاز روزانه‌تون به مواد مغذی رو تأمین می‌کنید یا خیر. - مبتنی بر علم نیست:
یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها در مورد رویکرد رژیم غذایی دکتر سبی، فقدان شواهد علمی برای حمایت از اونه.
رژیم دکتر سبی، ادعا می‌کنه که غذاها و مکمل‌های اون تولید اسید رو در بدن شما کنترل می‌کنن. بااین‌حال، بدن انسان به شدت تعادل اسید و باز خودش رو تنظیم می‌کنه تا سطح pH خون رو بین 7.36 و 7.44 نگه داره و این به‌طور طبیعی بدن شما رو کمی قلیایی می‌کنه. (۱۹)
در موارد نادر، مثل کتواسیدوز ناشی از دیابت، pH خون می‌تونه از این محدوده خارج بشه. این می‌تونه بدون مداخله فوری پزشکی کشنده باشه. (۲۰)
در نهایت، تحقیقات نشون دادن که رژیم غذایی شما ممکنه کمی و به‌طور موقت pH ادرار شما رو تغییر بده، اما pH خون شما رو تغییر نمی‌ده؛ بنابراین، پیروی از رژیم دکتر سبی بدن شما رو قلیایی‌تر نمی‌کنه. (۲۱)
آیا رژیم دکتر سبی بی‌خطرِ؟
رژیم دکتر سبی، بسیار محدود کننده ست و بنابراین طیفی از مواد مغذی ضروری رو حذف می‌کنه. درسته که بدن شما می‌تونه برای دوره‌های کوتاهی با این رژیم زندگی کنه، اما این یک راه پایدار یا سالم برای غذا خوردن در درازمدت نیست. مهم‌تر از اون، این‌جوری نیست که پیروی از هر نوع رژیم غذایی بتونه خون شما رو قلیایی کنه. (۲۱)
پیروی از رژیم دکتر سبی، برای بیش از چند هفته ممکنه شما رو در برابر کمبود ریزمغذی‌ها و سوءتغذیه آسیب‌پذیر کنه، چون شامل غذاهای غنی از پروتئین، اسیدهای چرب امگا 3، کلسیم، آهن و ویتامین‌های D و B12 نمی‌شه. (۲، ۱۴، ۱۵، ۱۸) این مواد مغذی از دست رفته می‌تونن به ویژه برای افراد مبتلا به کم‌خونی فقر آهن، پوکی استخوان یا استئوپنی مشکل‌ساز باشه.
رژیم دکتر سبی ممکنه این شرایط رو تشدید کنه چون فاقد ریزمغذی‌های کلیدیِ. (۲۲) دریافت نکردن ویتامین B12 کافی هم می‌تونه منجر به کم‌خونی خطرناک بشه که می‌تونه باعث خستگی، مشکلات حافظه و تنگی نفس، احساس سوزن سوزن شدن در دست‌ها و پاها و زخم و قرمزی زبان بشه. (۲۳) این رژیم غذایی برای گروه‌های خاصی مثل افراد باسابقه و یا دارای اختلالات غذایی و همچنین کسانی که باردار هستن، کاملاً مضرِ. (۱۳، ۲۴)
افراد مبتلا به بیماری کلیوی باید قبل از شروع رژیم دکتر سبی، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنن. (۲۵)
غذاهایی که می‌تونید در رژیم دکتر سبی بخورید
راهنمای تغذیه دکتر سبی فهرست دقیقی از غذاها رو امکان‌پذیر می‌کنه، از جمله:
میوه‌ها: سیب، طالبی، مویز، خرما، انجیر، سنجد، پاپایا، انواع توت‌ها، هلو، نارگیل ژله‌ای نرم، گلابی، آلو، لیموترش هسته‌دار، انبه، گلابی خاردار، خربزه هسته‌دار، Soursop و تمرهندی
سبزیجات: آووکادو، فلفل دلمه‌ای، گل کاکتوس، نخود، خیار، سبزی قاصدک، کلم پیچ، کاهو (به‌استثنای کوه یخ)، قارچ (به‌جز شیتاکه)، بامیه، زیتون، سبزیجات دریایی، کدوحلوایی، گوجه‌فرنگی (فقط گیلاسی و آلویی) و کدوسبز
غلات: فونیو، آمارانت، گندم خراسان (کاموت)، چاودار، برنج وحشی، اسپلت، تف و کینوا
آجیل و دانه‌ها: آجیل برزیلی، دانه شاهدانه، دانه کنجد خام، کره تاهینی خام و گردو
روغن‌ها: روغن آووکادو، روغن نارگیل (نپخته)، روغن هسته انگور، روغن کنجد، روغن‌زیتون (نپخته) و روغن کنجد
دمنوش های گیاهی: سنجد، بابونه، رازیانه، تیلا، بیدمشک، زنجبیل و تمشک
ادویه‌جات: پونه کوهی، ریحان، میخک، برگ‌بو، شوید، ریحان شیرین، آچیوت، کاین، هابانرو، ترخون، پودر پیاز، مریم‌گلی، نمک دریایی خالص، آویشن، پودر جلبک دریایی دانه بندی شده، شربت آگاوا خالص و شکر خرما
علاوه بر چای، مجاز به نوشیدن آب هم هستید.
به‌علاوه، می‌تونید غلات مجاز رو به شکل ماکارونی، برشتوک، نان یا آرد مصرف کنید. بااین‌حال، هر غذایی که با مخمر یا بکینگ پودر تخمیر شود ممنوعه.
کدام غذاها از لحاظ قلیایی غنی‌تر هستن؟
با توجه به اینکه رژیم غذایی شما تأثیر قابل توجهی روی PH خون شما ندارِ، هیچ دلیل علمی برای محدود کردن مصرف شما فقط به غذاهای ذکر شده در بالا موجود نیست. (۲۱) غذاهای محرک قلیایی شامل بیشتر سبزیجات، میوه‌ها، آجیل و غلات کامل هستن. تحقیقات نشون می‌دن که رژیم‌های غذایی غنی از انواع این غذاها سلامت شما رو بهبود می‌بخشن و به شما کمک می‌کنن طولانی‌تر زندگی کنید. (۲۵)
بنابراین، دلایل خوبی برای گنجوندن بیشتر غذاهای گیاهی در رژیم غذایی شما وجود داره. به عبارت دیگه، غذاهای تقویت‌کننده سلامتی بسیار فراتر از فهرست غذاهای مجاز دکتر سبی هستن. بنابراین، باید خوردن این غذاها رو به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل در نظر بگیرید:
میوه‌ها: نارگیل تازه، موز و کیوی
سبزیجات: سیب‌زمینی، چغندر سوئیسی، کلم بروکسل، کلم بروکلی، کاهوی یخکوهی، گل‌کلم و سویا
حبوبات: عدس و لوبیا
پروتئین: توفو
غذاهایی که در رژیم دکتر سبی باید اجتناب کرد
هر غذایی که در راهنمای تغذیه دکتر سبی گنجونده نشده باشه ممنوعه، مثل:
میوه یا سبزیجات کنسرو شده
میوه بی‌دانه
تخم‌مرغ
لبنیات
ماهی
گوشت قرمز
طیور
محصولات سویا
غذاهای فرآوری شده، از جمله غذای بیرون بری یا رستورانی
غذاهای غنی‌شده
گندم
شکر (به‌جز شکر خرما و شربت آگاو)
الکل
مخمر یا غذاهایی که با مخمر حجیم شدن
غذاهای تهیه شده با بکینگ پودر
بسیاری از سبزیجات، میوه‌ها، غلات، آجیل و دانه‌ها هم ممنوع هستن.
منابع
۱.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29853175/
۲.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24443018
۳.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29562591
۴.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29496410
۵.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28319109
۶.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7029124/
۷.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27725001
۸.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31288163/
۹.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24687909
۱۰.https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/66/wr/mm6645a1.htm?s_cid=mm6645a1_w
۱۱.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26429077
۱۲.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28193285
۱۳.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29215937
۱۴.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24477298
۱۵.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26797090/
۱۶.https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/170187/nutrients
۱۷.https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/170148/nutrients
۱۸.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26707634
۱۹.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4670772/
۲۰.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26975543/
۲۱.https://bmjopen.bmj.com/content/6/6/e010438
۲۲.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3999603/
۲۳.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25824066/
۲۴.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30791647/
۲۵.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28294976/
