کپسایسین(Capsaicin) ، ترکیب زیستی فعال مسئول حس تند در فلفل‌های تند میباشد. این ماده به دلیل فواید چندوجهی خود در حوزه‌های مختلف سلامت، تغذیه و ورزش، مورد توجه گسترده‌ای قرار گرفته است. کپیایسین در اشکال کرم و مکمل کپسایسین موجود میباشد.
مکمل آن در بهبود متابولیسم و مدیریت وزن تا سلامت قلب و عملکرد ورزشی، کاربردهای گستره‌ای دارد. در این مقاله نقش و کاربردهای احتمالی مکمل کپسایسین را بررسی میکنیم و با خواص و فواید آن آشنا خواهیم شد.
کپسایسین چیست؟
افراد معمولا کپسایسین را با اثر تند و تیز آن در فلفل می‌شناسند. اما این ماده دارای خواص بسیاری ست که باعث شده به صورت مکمل کپسایسین و پماد نیز در دسترس قرار گیرد.کپسایسین در فلفل‌های تند وجود دارد اما میزان آن در دانه های این فلفل‌ها بیشتر است.
مکملهای کپسایسین (Capsaicin supplement) معمولا از فلفل کاین گرفته می‌شوند. فرم کپسول شده مکمل باعث می‌شود بدون ایجاد ناراحتی و سوزش، مقادیر بالای این ماده مصرف شود.
خواص مکملهای کپسایسین
- بهبود متابولیسم و مدیریت وزن
یکی از برجسته‌ترین فواید مکمل کپسایسین، توانایی آن در مدیریت وزن و بهبود فرآیندهای متابولیکی است. کپسایسین سیستم عصبی سمپاتیک را تحریک می‌کند که منجر به افزایش هزینه انرژی و اکسیداسیون چربی می‌شود. این اثر ترموژنیک نه تنها به کاهش وزن کمک می‌کند، بلکه باعث ایجاد نرخ متابولیسم پایه (BMR) بالاتر هم می‌شود(1).
کپسایسین گیرنده‌های TRPV1 (Transient Receptor Potential Vanilloid 1) را فعال می‌کند که نقش حیاتی در ترموژنز دارند. فعال‌سازی گیرنده‌های TRPV1 منجر به آزادسازی کاتکول‌آمین‌ها مانند آدرنالین و نورآدرنالین می‌شود که لیپولیز و اکسیداسیون اسیدهای چرب را افزایش می‌دهند. علاوه بر این، نشان داده شده است که کپسایسین با تنظیم آزادسازی هورمون‌های ناشی‌کننده گرسنگی مانند گرلین، اشتها را سرکوب می‌کند و در نتیجه مصرف کالری کلی را کاهش پیدا می‌کند. (2)
مکمل کپسایسین با کاهش وزن ملایم در افراد با اضافه وزن و چاقی مرتبط شده‌اند. مطالعه‌ای نشان داد که شرکت‌کنندگانی که مکملهای کپسایسین مصرف می‌کردند، کاهش درصد چربی بدن و دور کمر بیشتری نسبت به گروه دارونما تجربه کردند. این یافته‌ها نشان می‌دهد کپسایسین می‌تواند به عنوان یک مکمل موثر در مدیریت وزن، به ویژه زمانی که با رژیم غذایی و تمرین ترکیب شود، عمل کند. (3)
- اثرات ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی
التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو در به وجود آمدن بسیاری از بیماری‌ها، از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و اختلالات نورودژنراتیو نقش دارند. خواص قدرتمند ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی مکمل کپسایسین، آن را به عنوان ترکیبی ارزشمند در کاهش آسیب سلولی و کاهش خطر بیماری‌ها معرفی می‌کند.
خواص ضد التهابی: کپسایسین با تنظیم مسیرهای التهابی، به کاهش التهاب مزمن کمک می‌کند که یک عامل مهم در بسیاری از بیماری‌های متابولیکی و خودایمنی است.(4)
فعالیت آنتی‌اکسیدانی: قابلیت‌های آنتی‌اکسیدانی کپسایسین با خنثی‌سازی گونه‌های اکسیژن فعال (ROS)، استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهد و از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت کرده و از بروز شرایط مرتبط با استرس اکسیداتیو جلوگیری می‌کند.(4)
برای ورزشکاران، خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی مکمل کپسایسین می‌تواند مفید باشد. فعالیت بدنی شدید اغلب منجر به افزایش تولید ROS و نشانگرهای التهابی می‌شود. این افزایش می‌تواند به درد عضلانی و کوفتگی عضلانی تأخیری(DOMS) منجر شود.(4)
طبق تحقیقات، مکمل کپسایسین می‌توانند این اثرات را کاهش داده، ریکاوری را سریع‌تر کرده و خطر آسیب‌های ناشی از تمرین را کاهش دهند. این موضوع کپسایسین را به یک جزء ارزشمند در استراتژی‌های تغذیه ورزشی تبدیل می‌کند.(5)
- مدیریت درد و فواید عصبی
علاوه بر نقش‌های متابولیکی و ضد التهابی، کپسایسین به دلیل اثربخشی‌اش در مدیریت درد شناخته شده است.(6) کرم‌ها و چسب‌های کپسایسین به طور گسترده‌ای برای مدیریت درد استفاده می‌شوند. این فرمولاسیون‌ها تسکین موضعی را بدون عوارض جانبی سیستمیک مرتبط با مسکن‌های خوراکی فراهم می‌کنند.
- سلامت قلب و عروق
فواید کپسایسین به سلامت قلب و عروق نیز گسترش می‌یابد، مکمل کپسایسین می‌تواند نشانگرهای قلبی عروقی را بهبود بخشد و در نتیجه خطر بیماری قلبی و عوارض مرتبط را کاهش دهد.(7) نشان داده شده است که کپسایسین سطح کلسترول LDL (لیپوپروتئین با چگالی کم) را کاهش داده و سطح کلسترول HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا) را افزایش می‌دهد.
این عمل دوگانه به کاهش خطر آترواسکلروز، وضعیتی که با تجمع رسوبات چربی در شریان‌ها مشخص می‌شود، کمک می‌کند. با تنظیم متابولیسم لیپید، کپسایسین به سیستم قلبی عروقی سالم‌تر کمک می‌کند. (8) مکمل کپسایسین به کاهش سطح فشار خون کمک می‌کند. مصرف منظم غذاها یا مکملهای غنی از کپسایسین می‌تواند به حفظ سطح سالم فشار خون کمک کرده و در نتیجه وقوع عوارض مرتبط با پرفشاری خون را کاهش دهد.(7)
- عملکرد ورزشی و ریکاوری
مکمل کپسایسین مزایای منحصر به فردی ارائه می‌دهد که می‌تواند هر دو جنبه عملکرد و ریکاوری را بهبود بخشد. کپسایسین می‌تواند در کاهش کوفتگی عضلانی تأخیری(DOMS) و بهبود ریکاوری، مؤثر باشد(5). خواص ترموژنیک کپسایسین منجر به افزایش هزینه انرژی می‌شود که می‌تواند استقامت و عملکرد کلی ورزشی را بهبود بخشد.
با افزایش متابولیسم، استقامت نیز بهبود پیدا کرده و خستگی کاهش می یابد.(9) کپسایسین جریان خون به عضلات فعال را افزایش می‌دهد، که اطمینان از تحویل مؤثر اکسیژن و مواد مغذی را فراهم می‌کند. این نه تنها باعث افزایش عملکرد عضلات می‌شود، بلکه به حذف محصولات متابولیک مانند اسید لاکتیک نیز کمک می‌کند.(5)
ملاحظات ایمنی و دوز مصرفی مکمل کپسایسن
با اینکه مکمل کپسایسین فواید سلامتی متعددی ارائه می‌دهد، اما در نظر گرفتن ایمنی و دوز مناسب برای حداکثر کردن اثربخشی و کاهش عوارض جانبی احتمالی مانند ناراحتی گوارشی ضروری است.
دوز بهینه
کپسایسین می‌تواند از طریق منابع غذایی مانند فلفل‌های تند یا از طریق مکمل کپسایسین مصرف شود. دوز مؤثر بسته به کاربرد مورد نظر متفاوت است. برای فواید متابولیکی و مدیریت وزن، مطالعات دوزهایی بین ۲ تا 6 میلی‌گرم در روز استفاده کرده‌اند.(10)
در زمینه مدیریت درد، فرمولاسیون‌های موضعی معمولاً حاوی بین ۰.۰۲۵٪ تا ۰.۱٪ کپسایسین هستند. برای جلوگیری از ناراحتی گوارشی، توصیه می‌شود که با دوزهای پایین کپسایسین شروع کرده و مصرف را به تدریج افزایش دهید تا بدن به ترکیب عادت کند و احتمال بروز عوارض جانبی مانند تحریک معده یا حس سوزش کاهش یابد.
موانع و احتیاط‌ها
افرادی که شرایط بهداشتی خاصی مانند زخم‌های گوارشی، رفلاکس اسید یا حساسیت به کپسایسین دارند، باید هنگام افزودن کپسایسین به رژیم غذایی خود احتیاط کنند. علاوه بر این، زنان باردار و شیرده باید قبل از استفاده از مکملهای کپسایسین با پزشک خود مشورت کنند.
تداخلات دارویی
کپسایسین ممکن است با برخی داروها مانند داروهای ضد انعقاد و داروهای ضد فشار خون تداخل داشته باشد. به افراد مصرف‌کننده چنین داروهایی توصیه می‌کند که قبل از شروع مکمل کپسایسین مشاوره پزشکی دریافت کنند تا از تداخلات و عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود.
مطالعات بلندمدت بر روی مکمل کپسایسین نشان می‌دهد که مصرف این مکمل در دوزهای توصیه شده به طور کلی ایمن است. با این حال، مصرف بیش از حد می‌تواند منجر به عوارض جانبی مانند تحریک پوست، ناراحتی گوارشی و در موارد شدید، مسمومیت کبدی شود. پیروی از دستورالعمل‌های توصیه شده و مشاوره با پزشک در صورت نیاز از اهمیت بالایی برخوردار است.
عوارض جانبی مکمل کپسایسین
- احساس سوزش در دستگاه گوارش
یکی از عوارض رایج مکملهای کپسایسین، ایجاد حس سوزش در کل مسیر گوارشی است. افرادی که دچار ریفلاکس یا سوزش سر دل هستند، مصرف غذاها یا مکملهای حاوی کپسایسین ممکن است این علائم را تشدید کند.
با گذر زمان، سیستم گوارش شما نسبت به اثرات کپسایسین حساسیت خود را از دست می‌دهد و حس سوزش کمتر احساس می‌شود. بهترین روش برای جلوگیری از این عارضه، مصرف مکمل درست پیش از وعده غذایی است؛ زیرا غذا مانند یک بافر عمل می‌کند و از بروز حس سوزش جلوگیری می‌کند.
- افزایش دمای بدن
مکمل کپسایسین می‌توانند دمای بدن شما را بالا ببرند. این امر ناشی از تأثیر کپسایسین بر گیرنده‌هایی در بدن است که تنظیم گرما را بر عهده دارند. به همین دلیل، مصرف بیش از حد این ترکیب ممکن است باعث ایجاد حس گرمای غیرطبیعی شود. برای جلوگیری از بروز این عوارض، توصیه می‌شود از دوز کم شروع کرده و به تدریج مقدار مصرف را افزایش دهید تا به میزان موردنظر برسید.
نتیجه‌گیری
کپسایسین به عنوان یک ترکیب چندوجهی و قدرتمند با کاربردهای گسترده در حوزه‌های سلامت، تغذیه و ورزش ظاهر می‌شود. توانایی آن در بهبود متابولیسم، کاهش التهاب، مدیریت درد و حمایت از سلامت قلب و عروق، آن را به یک ماده ارزشمند در استراتژی‌های درمانی و ورزشی مختلف تبدیل کرده است.
با این حال، استفاده مؤثر از مکمل کپسایسین نیازمند درک دقیق از مکانیسم‌های آن، دوز مناسب و ملاحظات ایمنی است. همان‌طور که تحقیقات به کشف عمق فواید مکمل کپسایسین ادامه می‌دهند، این ترکیب قرار است نقش فزاینده‌ای در تمرینات تغذیه‌ای مبتنی بر شواهد و سلامت ایفا کند.
ما در تیم بدن خوبا به شما در انتخاب مکملهای مورد نیازتان کمک میکنیم تا بنا به نیازهای شخصی شما، یک انتخاب هوشمندانه، کارآمد و موثر را داشته باشید.
منابع
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6088424/
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3594164/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3151435/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6770197/
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7823530/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6273101/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0944711323003124
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5986509/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32509117/
