قوز پشت(کیفوز) cyphosis or kyphosis
افزایش بیش از حد طبیعی تحدب مهرههای پشتی را گوژپشتی ،قوز پشت یا پشت گرد و یا کیفوز میگویند.
قوس طبیعی که در ست.ن فقرات وجود دارد باعث میشود تا ستون فقرات بتواند وزن را در حالت ایستاده تحمل کند. زیاد بودن این قوس، باعث میشود تا بخش بالای پشت بدن گردتر از حالت معمولی به نظر برسد. البته کمر باید تا حدی قوس داشته باشد، اما اگر این انحنا بیشتر از ۵۰ درجه باشد، به عنوان اختلال ستون فقرات تشخیص داده میشود.
کیفوز به دو صورت مادرزادی و اکتسابی دیده میشود . این تغییر شکل معمولا چند مهره را شامل میشود و طی دوران کودکی و یا بلوغ پیشرفت میکند.کیفوز از لحاظ منطقه گرفتار به دو نوع عمومی و موضعی تقسیم میشود.
کیفوز را به لحاظ اینکه با حرکات اصلاحی قابل اصلاح باشد یا نباشد، به دو نوع تقسیم بندی میکنند:
- کیفوز برگشت پذیر یا کیفوز متحرک : مثل کیفوز ناشی از ضعف عضلات و یا کیفوز جبرانی که با حرکات اصلاحی قابل برگشت است.
- كيفوز برگشت ناپذیر يا کیفوز ثابت: این نوع کیفوز با حرکات اصلاحی قابل اصلاح نیست؛ مثل کیفوز ناشی از بیماری روماتیسمی.
علل کیفوزهای برگشتپذیر یا متحرک :
۱- قراردادن بدن در وضعیت بد
افرادی که در هنگام نشستن، ایستادن و یا راه رفتن، تنه را در وضعیت خمیده قرار می دهند ، ممکن است به کیفوز در ناحیه پشت دچار شوند وضعیت بدنی غلط، در دختران جوان و کمی چاق دیده می شود که البته با انجام تمرین های مناسب بدن اصلاح می شود.
همچنین در افرادی که قد بلند دارند مثل دانش اموزانی که قد بلندتری نسبت به همکلاسیهای خود دارند در هنگام صحبت کردن خودرا خمیده میکنند تا هم قد دوستان خود شوند و یا روی نیمکت هایی که مناسب قدشان نیست مینشینند و حالت خمیده به خود میگیرند که میتوانند موجب کیفوز شود.
۲- کیفوز جبرانی :
افرادی که گودی کمر شدید دارند ، قوس پشتی شان نیز افزایش می یابد؛ چون ستون مهرهها قصد ایجاد تعادل را دارند.
۳- ضعف عضلانی:
یکی دیگر از علل کیفوز است . عضلات پشتی قادر به نگه داری نیستند و فرد حالت خمیده میگیرد و به تدریج باعث کیفوز میشود.
علل کیفوز برگشت ناپذیر یا ثابت:
یک سری بیماریها مثل سل، شوئرمن , روماتیسم , پوکی استخوان و شکستگیهای متعدد در ستون مهره هاعلل عمده این ناهنجاری هستند.
این نوع تغییر شکل با استفاده از حرکات اصلاحی نمیتواند برطرف شود.همانطور که قبلا گفته شد کیفوز به دو نوع مادرزادی و اکتسابی وجود دارد.
کیفوز کم کم در شیر خوارگی اتفاق میافتد ؛ اما بیشتر در شروع راه رفتن و ایستادن کودک ظاهر میشود.
امروزه قوز كردن يكي از مشكلات فراگیر است . در هنگام فعاليتهاي روزانه قوز كردن موجب قرار گرفتن در وضعيت بد فيزيكي شده و باعث فشار آمدن به ريه و همچنين قلب میشود و در ظاهر موجب كوتاه نشان دادن چند سانتیمتری قد فرد نیز ميشود.
انحناي ستون فقرات در حالت طبيعي به شكلS است اگر فرد دچار مشكل قوز باشد اين انحنا به شكل C در مي آيد.
بر طبق عادت هاي غلط زندگي در هنگام فعاليت روزانه فرد دچار قوز ميشود كه در سنين پيري هم گرفتار خواهد بود اما گاهي اين مشكل به صورت مادرزادي بروز ميكند.
انحناي ستون مهره ها زاويه اي بين ٢٠ تا ٥٠ درجه دارد اگر كمتر از ٢٠ درجه باشد پشت صاف و اگر بيشتر باشد گوژ پشتي مينامند.
عوارض ناشی از کیفو
- ایجاد ظاهری ناخوشایند– کوتاهی قد
- درد در ناحیه پشت
- گرفتگی عضلات: به علت کشیدگی عضلات پشت و کم خونی در آنها، ممکن است گرفتگی عضلانی مشاهده شود.
- آسیبهای عصبی: در تغییر شکلهای شدید، ممکن است فشار روی نخاع وجود داشته باشد و به دنبال آن، آسیب اختلالات حسی و حرکتی بروز کند.
- افزایش فشار روی مهرهها: که ممکن است موجب آرتروز زودرس شود.
- کاهش میزان باز شدن قفسه سینه: این تغییر شکل، میزان بازشدگی قفسه سینه را کاهش میدهد؛ به طوری که این افراد دچار مشکلات تنفسی نیز میشوند؛ حتی در مراحل پیشرفته، ناراحتیهای قلبی نیز پیدا میکنند.
- کاهش تحرک ستون مهرهها: حرکات ستون مهرهها در جهات مختلف کاهش می یابد. حرکت باز شدن مهره ها، بیش از حرکات دیگر دچار محدودیت می شود.
علت قوز در اثر کهولت سن:
قوز کردن در افراد مسن به دليل ضعف در قسمت عضلات شکمی و پشت و پوکی استخوان و سبک زندگی اشتباه بوجود میآید.
استفاده از عصا با طول قد نا مناسب موجب ماندگاري اين مشكل ميشود .
سبک زندگی درست یعنی نحوه صحیح راه رفتن و نشستن ، استفاده از عصا با طول قد مناسب، انجام تمریناتی برای تقویت عضلات و مصرف داروهایی که به درمان پوکی استخوان کمک کند(با تجویز پزشک متخصص) ، در جلوگیری از قوزکردن افراد مسن بسیار موثر است. و در موارد حاد، جراحی ضروری است.
برای درمان قوز پشت به چه دکتری مراجعه کنیم؟
پزشك ارتوپد يا طب فيزيكي
پزشک برای تشخیص قوز کمر به بررسی ستون فقرات می‌پردازد و از بیمار می‌‌خواهد بایستد، دراز بکشد و از ناحیه کمر خم شود تا بتواند حالت بدن او را ارزیابی کند.
پزشک درخواست انجام عکس برداری از ستون فقرات را میدهد تا بتواند انحنای آن را ارزیابی نماید.
جراحی
جراحی قوز کمر ریسکهای بسیار زیادی دارد . به همین دلیل عمل جراحی صرفاً زمانی انجام میشود که مزایای انجام جراحی بیش از خطرهای احتمالی آن باشد. جراحی برای اکثر موارد قوز کمر توصیه نمی‌شود.
پزشک تحت شرایط زیر جراحی را پیشنهاد میدهد:
- محافظت از عصب‌ها و نخاع در برابر آسیب دیدگی بیشتر
- متوقف ساختن پیشرفت بدشکلی
- از بین بردن فشار روی عصب‌ها و نخاع
- زیاد شدن مداوم گودی کمر
- کاهش بدشکلی و صاف کردن ستون فقرات
- تسکین درد شدید
حرکات اصلاحی برای درمان قوز پشت :
رول فومی در پشت کمر
۱- بر روی زمین بخوابید و فوم رولر را به طور افقی زیر تیغه های شانه تان قرار دهید .(مانند شکل) سپس هر دو دست را پشت سر خود گذاشته و به آرامی کمرتان را روی فوم قوس دهید . هنگامی که به سمت پایین می آیید ، شکمتان را به سمت داخل منقبض کنید تا مانع قوس زیاد در پایین کمر شوید.
۲- بر روی زمین بخوابید و فوم رولر را به طور عمودی و در راستای ستون فقرات در زیر خود قرار دهید.سپس دستان خود را باز کرده و صاف و کشیده در صفحه افقی بالای سر چرخانده و به سمت لگن برگردانید.
حرکت گربه-گاو cat-cow pose
برای انجام این تمرین باید دست و پای خود را روی زمین قرار دهید به نحوی که دست‌های شما زیر شانه و زانو ها زیر ران قرار بگیرند. ستون فقرات باید به طور کامل هم سطح زمین باشد. سپس، کمر خود را خم کنید و قسمت میانی ستون فقرات که بین شانه ها قرار دارد را بکشید شبیه حالتی که گربه پشت خود را به سمت بالا جمع میکند، ۵ ثانیه در این حالت بمانید سپس در حالت عادی بایستید و اجازه دهید عضلات شکم شما به سمت پایین هدایت شوند و به آرامی کمر خود را به سمت پایین بکشید
اسلاید دست روی دیوار
برای انجام این تمرین باید دست و پای خود را روی زمین قرار دهید به نحوی که دست‌های شما زیر شانه و زانو ها زیر ران قرار بگیرند. ستون فقرات باید به طور کامل هم سطح زمین باشد. سپس، کمر خود را خم کنید و قسمت میانی ستون فقرات که بین شانه ها قرار دارد را بکشید شبیه حالتی که گربه پشت خود را به سمت بالا جمع میکند، ۵ ثانیه در این حالت بمانید سپس در حالت عادی بایستید و اجازه دهید عضلات شکم شما به سمت پایین هدایت شوند و به آرامی کمر خود را به سمت پایین بکشید
اسلاید دست روی دیوار
فقط یک چهارچوب در پیدا کنید و در چهارچوب در بایستید طوري كه دست ها با زاويه ٩٠ درجه تا قسمت ارنج روی دیوار یا چهار چوب قرار ميگيرند، در همین وضعیت بالاتنه خود را به سمت جلو ببرید و چند ثانيه مكث ميكنيد سپس حركت را چند مرتبه تكرار کنید.
تمرین bird-dog
در اين حركت به روي زانو ها قرار بگيريد كف دست روي زمين باشد سپس دست راست و پاي چپ خود را صاف بالا اورده و نگه داريد سپس با دست و پاي مخالف همين حركت را تكرار كنيد
پل باسن روی زمین
در حالت طاق باز روی زمین دراز بکشید ، به گونه ای که دستان شما کشیده و کاملا روی زمین (کف دستها روی زمین) قرار گیرند.
مانند تصویر از طریق فشار وارد کردن به پاشنه پا و انقباض عضله سرینی ( باسن ) ، باسنتان را بالا آورید.کمی مکث کرده و آهسته و کنترل شده به وضعیت شروع برگردید.
سوپر من خوابیده
در حالت درازکش ( سینه روی زمین ) به گونه ای قرار بگیرید که هر دو دستتان را در مقابل خود تا جایی که امکان دارد بکشید. پاهایتان نیز باید چسبیده به هم باشند. با انقباض فیله ستون فقرات ، پشت کمر خود را بکشید،کمی مکث کرده و به آرامی به نقطه شروع برگردید.
چند نکته مهم:
قبل از شروع تمرینات، ابتدا سه الی پنج دقیقه گرم کرده و حرکات کششی پویا انجام دهید تا گردش خون بدن بیشتر شود:
- هرگز تمریناتی را که موجب ایجاد و افزایش درد میشوند، انجام ندهید.
- تمرینات را ۵-۴ جلسه در هفته انجام دهید.
- انجام تمرینات به تعداد خیلی کم، تأثیر زیادی ندارد.
- تمرینات را از ساده به مشکل انجام دهید.
- با شکم پر (بعد از غذا) تمرین نکنید. بهتر است تمرینات قبل از غذا و یا در ساعاتی بعد از غذا انجام شوند.
