صافی کف پا Flat feet

صافی کف پا Flat feet

به کاهش ارتفاع قوس طولی داخلی، صافی کف پا می­ گویند. براساس شدت و ضعف تغییر شکل، میزان کاهش ارتفاع قوس طولی داخلی متفاوت است.

به طور کلی در کف پا، سه نقطه وجود دارد که نقاط اصلی تحمل­ کننده ­ی وزن هستند:

1. زیر استخوان پاشنه
2. زیر انتهای تحتانی اولین استخوان کف پایی
3. زیر انتهایی تحتانی پنجمین استخوان کف پایی

اگر این سه نقطه را به هم وصل کنیم، مثلثی حاصل می شود که اضلاع آن در واقع همان قوس های پا هستند.

که در این قسمت قرار گرفته اند و استخوان­ ها را در ارتباط با یکدیگر نگه داشته ­اند، دو قوس در پا ایجاد می­ کنند:

۱. قوس طولی از قدام به خلف ۲. قوس عرضی از داخل به خارج

 

---

انواع کف پای صاف

۱- کف پای صاف مادرزادی :

تعداد کمی از کودکان با کف پای صاف به دنیا می­آیند. میزان صافی کف پا در کودکان یکسان نیست. فقط آن دسته از پاهای صاف در طبقه ­بندی نوع مادرزادی قرار می ­گیرند که میزان تغییر شکل در آن­ها زیاد است. در مواردی که صافی کف پا از نوع ثابت است، اصلاح تغییر شکل مشکل­ تر می ­باشد؛ زیرا پاشنه به سمت خارج می­چرخد و در همین حالت ثابت می ­ماند. هم چنین قسمت جلو پا در وضعیت دور شده قرار می ­گیرد و در نتیجه، قوس طولی داخلی پا از بین می­ رود و در لبه داخلی پا، یک برآمدگی ایجاد می ­شود.

۲- کف پای صاف اکتسابی :

این نوع صافی کف پا انعطاف­پذیر است و حتی ممکن است وقتی فرد وزن را روی پاهایش تحمل نمی­کند به شکل طبیعی باشد. در حالت تحمل وزن، پا در وضعیت چرخش به خارج قرار می­گیرد و صافی کف پا آشکار می­شود. قوس طولی داخلی هم از بین می­رود و استخوان ناوی به طرف زمین فشار می­رود و استخوان پاشنه به خارج می­چرخد. راه رفتن فرد غیر طبیعی می­شود؛ به طوری که فرد روی لبه داخلی پا راه می­رود. به اینگونه راه رفتن، راه رفتن روی لبه داخلی پا یا والگوس گیت می­گویند.

افرادی که صافی کف پا دارند، قسمت جلوی پایشان به سمت خارج منحرف می­ شود؛ یعنی از جا دور می­شود؛ لذا در هنگام راه رفتن، فرد انگشتان خود را به سمت بیرون قرار می­ دهد. به این طرز راه رفتن، راه رفتن با انحراف انگشتان به سمت خارج می ­گویند.

صافی کف پا در جوانان و نوجوانان

کف پای صاف در جوانان و نوجوانان نیز مشاهده می­شود. یکی از علل این تغییر شکل، کوتاهی عضلات نازک نی است. انحراف پاشنه­ها به سمت خارج نیز می­تواند باعث ایجاد صافی کف پا شود. تغییر شکل زانوی ضربدری نیز می­تواند به عنوان عاملی جهت ایجاد صافی کف پا باشد. در افراد ورزشکار به علت گرفتگی عضلات نازک­نی و بازکننده بلند انگشتان، کوچکترین حرکت موجب ایجاد درد در پا می­شود. فرد برای جلوگیری از کشش عضلات گرفته و بروز درد سعی می­کند با وضعیت کف پای صاف راه برود و حرکات پا و مچ پا را به حداقل برساند.

---

صافی کف پا در بزرگسالان

این ناهنجاری در بزرگسالان به طور قابل توجهی در اثر کار ایجاد می­ شود. مثلا در مشاغلی همچون آرایشگری، دندانپزشکی و… که فرد ساعات متوالی در حالت ایستاده کار می ­کند و منجر به فشار مداوم روی پا می ­شود، می­ تواند منجر به صافی کف پا شود.

از دیگر علل صافی کف پا در سنین بالا می­توان به افزایش وزن اشاره کرد. در اثر افزایش وزن ، به قوس­های پا نیروی اضافی وارد می­شود و میزان کل نیروهای وارده، خارج از حد تحمل پا می­باشد. بیمارانی که مدت زیادی بستری بوده­اند، وقتی مجددا فعالیت خود را شروع می ­کنند، دچار درد و ناراحتی در کف پا می­ شوند.

علت این ناراحتی، ضعیف شدن عضلات و رباط­ ها در مدت زمان استراحت بیمار است. این افراد باید به تدریج شروع به راه رفتن کنند. یکی دیگر از علل کف پای صاف، افزایش سن است. عضلات و رباط­ های نگهدارنده ­ی قوس ­های پا به مرور زمان دچار ضعف می­ شوند و نمی ­توانند قوس­های پا را حفظ کنند؛ در نتیجه کف پا به تدریج صاف می ­شود.

---

درجه ­بندی صافی کف پا

۲-درجه یک:

الف: تغییر شکل وضعیتی: در این نوع، فرد می تواند وضعیت خود و تغییر شکل را اصلا

ب: مرحله انتقال : در این نوع ممکن است تغییراتی در عضلات و رباط ­ها مشاهده شود. هم چنین گاهی موارد جاب­جایی استخوانی وجود دارد.

۳-درجه دو:

تغییرات جزئی در استخوان­ ها مشاهده می­شود. کوتاهی عضلات و گرفتگی آنها دیده می­ شود و اصلاح کامل غیر ممکن است.

۴-درجه سه:

در این نوع، استخوان­ ها تغییر شکل یافته ­اند. تغییر شکل مفاصل کاملا مشخص است و به صورت ثابت در می ­آید.

 

---

تقسیم­ بندی صافی کف پا

• الف: طبیعی
• ب: خفیف یا درجه یک: قوس طولی داخلی کم، ولی هنوز دیده می ­شود.
• ج: متوسط یا درجه دو: قوس طولی وجود ندارد.
• د: شدید یا درجه سه: قوس طولی وجود ندارد. لبه داخلی پا دچار انحنا و استخوان ناوی برجسته شده است.
• ح: پای غلتانکی که پاشنه از زمین بلند می­ شود و لبه خارجی پا در قسمت جلو از زمین فاصله می­ گیرد. برجستگی استخوان ناوی مشهود تر است. در این درجه از تغییر شکل، قسمت جلو پا به سمت بالا خم می­ شود. این تغییر شکل سخت است و پس از تحمل وزن روی پا از بین نمی ­رود.

---

علائم و عوارض ناشی از کف پای صاف

۱. از دست دادن حالت فنری بودن در پا که منجر به عدم مهارت و کشیدن پا به زمین در هنگام راه رفتن می­ شود.

۲. فقدان عمل ضربه­گیری در پا که پا را نسبت به زخم­ها و آرتروز مستعد می­­ کند.

٣. وارد آمدن فشار به عروق و اعصاب پا: فشار وارده به محل ارتباط اعصاب کف پایی داخلی و خارجی سبب دردهای عصبی در ناحیه پا می­ شود. فشار وارده به عروق ممکن است سبب پارگی عروق انگشتان شود.

۴. خستگی زودرس

۵. استهلاک سریع کفش: بر اثر وارد شدن فشارهای اضافی و غیر طبیعی بر کفش، این افراد دچار ساییدگی زیاد در طول لبه داخلی کفش می­ شود و از داخل تغییر شکل می­ دهد و سریع ­تر خراب می­ شود.

۶. تأثیرات ثانویه روی زانو: این افراد معمولا بر اثر کشیدگی بافت نرم و درد در قسمت خارجی زانو بر اثر فشردگی استخوان­ ها، دچار درد در قسمت داخلی زانو می­ شوند.

۷. درد در قسمت داخلی و خارجی مچ پا: بر اثر کشیدگی بافت­ های نرم، در قسمت داخلی مچ پا و همچنین بر اثر فشردگی در قسمت خارجی مچ پا در استخوان ­ها درد بروز می­ کند.

۸. درد کمر

تحمل وزن از لبه داخلی پا محدودیت دامنه حرکتی چرخش پا به داخل انحراف انگشت شست به خارج (شست کج) در کف پای صاف، استخوان پاشنه در وضعیت چرخیده به خارج قرار می ­گیرد.

---

تشخیص کف پای صاف

بررسی وضعیت ساق و پاشنه: از وسط دو سوم تحتانی ساق خطی رسم می کنیم، این خط، از وسط پاشنه عبور می کند. اگر این خط از وسط پاشنه عبور نکند و وتر آشیل به طرفین انحنا داشته باشد، نشان دهنده وجود تغییر شکل در ناحیه پاشنه است. برای اندازه گیری دقیق تر، از گونیامتر استفاده می کنیم.

 

۲. وضعیت پاشنه ­ها در پای چرخیده به خارج از نمای پشتی : در این تغییر شکل، همان طور که اشاره شد، پاشنه ­ها به خارج می­ چرخند. اگر ما خطی روی وتر آشیل به صورت عمودی رسم کنیم، می­ بینیم که مسیر این خط به سمت خارج است. در صورتی که در حالت طبیعی به صورت عمود قرار می­ گیرد.

 

استفاده از نقش کف پا (رد پا): برای تشخیص تغییر شکل پا: برای این منظور، می توان از جوهر یا پودر تالک و یا روغن زیتون استفاده کرد. کف پا را به یکی از این مواد آغشته می کنیم و بعد از گذاشتن پا و تحمل وزن روی آن، پا را بر می داریم. نقش کف پا (مناطق تحمل کننده وزن و غیر تحمل کننده وزن) رومی زمین می ماند. بر اساس آن، راجع به پا می توان اظهار نظر کرد.

---

حرکات اصلاحی:

۱-کشش تاندون آشیل جفت پا ایستاده

بایستید و با فشار روی پنجه­های پا ، پاشنه­ های پا را از زمین بلند کرده و تاندو آشیل را تحت کشش قرار دهید. در بالا چند ثانیه مکث کرده سپس آهسته و کنترل شده پایین بیایید.

 

۲- کشش تاندون آشیل یک پا جلو یک پا عقب

روبروی یک ستون یا دیوار بایستید و دستان خود را روی ستون یا دیوار قرار دهید. یک پا را نزدیک ستون و پای دیگری را با تقریبا یک متر فاصله عقب بگذارید. زانوی پای جلویی را خم کنید ولی زانوی پای عقب صاف بماند. در همین وضعیت چند ثانیه بمانید و دوباره حرکت را تکرار کنید.

 

۳- کشش تاندون آشیل با کش در وضعیت خوابیده

روی زمین دراز بکشید و یک کش یا پارچه یا حوله از قسمت برجسته ­ی کف پا که کمی پایین­تر از انگشتان پا قرار دارد، عبور داده و دو سر کش را با دستان خود بگیرید. بدون اینکه زانوی خود را خم کنید پای خود را تقریبا تا زاویه ۹۰ درجه بالا بیاورید و در همین وضعیت انگشتان پا را به سمت صورت خود خم کرده و به وضعیت اول برگردانید.

 

۴-ماساژ کف پا

یک توپ تنیس یا فوم رولر یا هر وسیله مشابه را زیر پای خود قرار دهید و کف پا را روی آن حرکت داده تا تمامی نواحی کف پا از انگشت­ ها تا پاشنه پا ماساژ داده شوند.

 

۵-قوس دادن به کف پا

در وضعیت ایستاده یا نشسته سعی کنید به کف پای خود قوس دهید و چند ثانیه در این وضعیت مکث کنید.

۶-جمع کردن پارچه با انگشتان پا

یک پارچه روی زمین بگذارید. پای خود را روی پارچه قرار دهید.حال سعی کنید با انگشتان پا پارچه را جمع کنید.

۷-چرخش مچ پا به طرفین با کش

یک کش به دور قسمت برجسته ­ی پا انداخته و مانند تصویر مچ پای خود را به طرفین خم کنید.

 

۸- راه رفتن روی پنجه پا با دمبل

یک جفت دمبل یا هر وزنه ­ای که در دسترستان قرار دارد را در دست گرفته و روی پنجه­ی پا به آرامی و کنترل شده راه بروید. اگر فشار روی عضلات ساق و تاندون آشیل زیاد است برای شروع،این حرکت را بدون وزنه انجام دهید.

---

چند نکته مهم:

قبل از شروع تمرینات، ابتدا سه الی پنج دقیقه گرم کرده و حرکات کششی پویا انجام دهید تا گردش خون بدن بیشتر شود:

• هرگز تمریناتی را که موجب ایجاد و افزایش درد می­شوند، انجام ندهید.
• تمرینات صافی کف پا را ۵-۴ جلسه در هفته انجام دهید.
• انجام تمرینات صافی کف پا به تعداد خیلی کم، تأثیر زیادی ندارد.
• تمرینات صافی کف پا را از ساده به مشکل انجام دهید.
• با شکم پر (بعد از غذا) تمرین نکنید. بهتر است تمرینات قبل از غذا و یا در ساعاتی بعد از غذا انجام شوند.

اگر این مطلب براتون مفید بوده، پیشنهاد میکنم مطلب قوز پشت را نیز مطالعه بفرمایید.